Niejednemu z nas obiła się o uszy informacja o tym, że Mozart miał słuch absolutny. Jednak bardzo często rozpowszechniamy tę wiedzę bez świadomości, czym faktycznie jest ta zdolność. Jest to dla nas przede wszystkim pojęcie definiujące wybitnego muzyka i bliżej nam do tego, by określić tę umiejętność jako nadprzyrodzoną niż odnieść się do praw fizyki i ciężkiej pracy. Czym jest więc słuch absolutny? Czym jest dźwięk i jakie możliwości poznawcze w tym zakresie ma człowiek?
Mów ciszej ! Ten koleś ma ponoć słuch absolutny…
Wśród laików (czyli tak naprawdę większości z nas) krąży wiele mitów związanych z pojęciem słuchu absolutnego, spróbujmy się z nimi rozprawić i wyjaśnijmy czym właściwie jest ta umiejętność.
Oczywiście nie jest prawdą, że osoba, która ma słuch absolutny słyszy więcej czy wyraźniej. Jest to tylko ułamek prawdy ponieważ pojęcie słuchu absolutnego odnosi się bezpośrednio do zdolności związanych z muzyką. Chodzi tu o to, że człowiek rozpoznaje bardzo szeroką gamę dźwięków i jest w stanie je prawidłowo nazywać. Nie jest to więc zdolność samoistna, która objawia się u człowieka. Na to, by mieć słuch absolutny trzeba ciężko pracować i to, jak dowodzą badania, od najmłodszych lat.
Czy wszyscy Azjaci mają słuch absolutny?
Doskonałym przykładem są badania porównawcze przeprowadzone wśród grupy tysiąca uzdolnionych muzyków. Ci, którzy swoją naukę gry na instrumencie rozpoczęli między 3 a 6 rokiem życia kilkukrotnie częściej wykształcili w sobie słuch absolutny, niż ci, którzy swoją przygodę z muzyką rozpoczęli dopiero po 11 roku życia. Jest to również jeden z argumentów, które wyjaśniają dlaczego wśród Japończyków ta zdolność objawia się znacznie częściej. Tamtejsza kultura kładzie bardzo duży nacisk na wczesne rozpoczęcie edukacji muzycznej, między innymi dzięki metodzie Suzuki.
Tradycje muzyczne w różnych częściach świata mają również ogromne znaczenie. Do tego, by słuchać i tworzyć muzykę europejską niepotrzebny jest słuch absolutny. Dźwięki obecne w kulturze wschodu dotarły do Europy dopiero w drugiej połowie XIX wieku, ponadto w europejskiej twórczości ważniejsze są relacje pomiędzy dźwiękami, a nie ich wartości absolutne.
Bardzo ważnym czynnikiem, który wspiera rozwijanie słuchu absolutnego u muzyków jest język jakim się posługują. Języki z kręgu wschodniego, zaliczane do grupy języków tonalnych wymagają odpowiedniej artykulacji głosek. Dzieci z tego kręgu kulturowego są więc skazane na sukces, ponieważ od urodzenia nastrajane są do tego by wyłapywać różnice pomiędzy dźwiękami i się ich uczyć.
Ile decybeli ma cisza i ile jest w stanie usłyszeć człowiek?
Skoro wiemy już, że słuch absolutny to nie tylko słuchanie, ale również znakomita znajomość dźwięków, przyjrzyjmy się bliżej samemu pojęciu dźwięku. Ucho ludzkie odbiera zmiany ciśnienia akustycznego jako dźwięki więc mów ciszej. Poziom ich natężenia określamy miarą decybeli, a samo ciśnienie akustyczne mierzone jest w paskalach. Najmniejsza słyszalna przez człowieka wartość to 20 mikropaskali – to wartość odpowiadająca brzęczeniu komara z odległości 3 metrów, największa tuż przed granicą bólu to 50 paskali. Rozpiętość jest ogromna, dlatego do określania tej wartości używa się miary względnej zwanej poziomem ciśnienia akustycznego przy wykorzystaniu skali logarytmicznej.
Umiejętne korzystanie z tej wiedzy służy nie tylko ochronie naszego zdrowia czy poprawie komfortu, ale również może przydać się, gdy będziemy chcieli zadbać o bezpieczeństwo swojego mienia. Na uwagę zasługują tutaj alarmy samochodowe z wbudowanymi sensorami dźwięku. Jednym z nich jest Vasco Alarm znajdujący się w urządzeniu Vasco Navigator. Gdy alarm jest uzbrojony, a czujnik dźwięku jest włączony, mierzy on w pewnych odstępach czasu amplitudę sygnału otrzymywanego z mikrofonu. Następnie wartość tej amplitudy przeliczana jest na decybele [dB] i gdy średnia z czterech kolejnych pomiarów przekroczy ustawiony próg, włączony zostaje alarm, o którym zostajemy poinformowani SMS-owo lub za pośrednictwem dedykowanej aplikacji w swoim smartfonie.
W absolutnej ciszy możesz usłyszeć krążenie własnej krwi w żyłach
Warto wspomnieć o testach przeprowadzonych przez pracowników Vasco Electronics. Urządzenie umieszczone zostało wielokrotnie w różnych miejscach, jak na przykład torba podróżna, samochód czy sala konferencyjna. Dzięki temu oznaczano progi hałasu akceptowalne w danych miejscach, powyżej których alarm miał być uruchomiony. I tak np. w sypialni w domku jednorodzinnym przy nieruchliwej ulicy poziom hałasu ma 40-45 dB, ale już kuchnia, w której pracuje lodówka czy zmywarka to nawet 70 dB. Samochód przy ruchliwej ulicy miał w środku odczyt dźwięku nawet na poziomie 85 dB, a biuro przy linii tramwajowej 100 dB. Jako ciekawostkę dodam, że cisza absolutna to nie 0 db, jak by się mogło wydawać, ale -9 dB i jest możliwa do osiągnięcia tylko w warunkach laboratoryjnych. Jeżeli zakres dźwięków jest zbyt różnorodny, pozostają nam w alarmie Vasco pozostałe sensory, takie jak np. kamera czy akcelerometr, o których napiszę w następnym artykule. Mów ciszej.
Bezpieczeństwo i dbałość o narząd słuchu a mów ciszej
Warto pamiętać, iż mimo niesamowitych możliwości ludzkiego organizmu, słuch można bardzo łatwo uszkodzić. Zbyt duże natężenie dźwięku może zdecydowanie pogorszyć jakość słyszenia, a długotrwałe narażenie na podwyższony poziom hałasu może sprawić, że z biegiem lat zmysł słuchu zostanie zdecydowanie przytępiony. O ile elektroniczne sensory będą działać niezawodnie według ściśle określonych wzorów, to niestety ludzkie ciało mimo swej doskonałości podlega nieustannie procesowi starzenia się i zdolność odczuwania może ulec pogorszeniu, szczególnie gdy jesteśmy narażeni na niekorzystne warunki.
Autor tekstu:
Grzegorz Korzec
