AUTOSAN H9 – autobus, który tak jak Fiat 126p, zmotoryzował Polską Rzeczpospolitą Ludową.
Ta prosta, niezawodna i tania konstrukcja dała niebywałe osiągi w przewożeniu pasażerów
W Sanockiej Fabryce Autobusów (SFA) od pewnego czasu planowano zastąpić starą konstrukcję SANa H 100. Prace zaczęto więc od roku 1967. W tym celu nawiązano również kontakt z jugosłowiańską firmą „Karoserija – 11 Oktomvri” ze Skopje. Zbudowano 15 egzemplarzy w wersji międzymiastowej, miejskiej i turystycznej. Dzięki zastosowaniu wysokoprężnego silnika SW-400 o pojemności skokowej 6540 cm3 i mocy 125 KM Sanos A 9 (bo tak go nazwano) mógł rozpędzić się do 96 km/h, zużywając przy tym średnio 27 litrów paliwa na 100 km.
W tym samym czasie, sami polscy konstruktorzy pracowali nad prototypem Sanoka 09. Pod względem zastosowanych rozwiązań technicznych Sanok 09 podobny był do Sanosa A9. Do napędzenia autobusu wykorzystano ten sam silnik co w Sanosie A9, lecz ze zblokowaną pięciostopniową ręczną skrzynią biegów produkcji niemieckiej.
Prototyp ten spalał jednak 22 litry oleju napędowego. W roku 1968 prototypowy pojazd nr 1 zaprezentowany został na Międzynarodowych Targach Motoryzacyjnych w Poznaniu. W porównaniu z Sanem H100, Sanok 09 oferował podróżującym o wiele wyższy poziom komfortu, jego wzrost był możliwy dzięki opcjonalnej klimatyzacji, fotelom lotniczym czy też lepiej wyciszonemu wnętrzu.
Po przeprowadzeniu testów autobusów Sanos A9 i Sanok 09, zdecydowano o wyborze polskiego modelu i jego dalszym rozwoju.
AUTOSAN H 9
AUTOSAN H9 – ten autobus chyba zna każdy. Kiedyś w PKS był czymś nowoczesnym, lecz dużo tych autobusów nadal służy, choć stan tego taboru czasami jest kiepski. Często również wspomina się o milionach przejechanych km. Tak to prawda, lecz w założeniu producenta silniki miały przechodzić remont w przedziale 300 000 – 500 000 km.
AUTOSANa H 9 produkowano w latach 1973-2006.
Przez ten czas przeszedł wiele modyfikacji, lecz nadal jako główny atut przedstawiano ekonomiczne i proste konstrukcyjnie silniki, które zużywały przeciętnie 20 litrów oleju napędowego na 100 km. Trwały, sztywny mechaniczny układ zawieszenia obydwu osi nie przysparzał problemów w eksploatacji na polskich drogach. Autobus z Sanoka był również eksportowany np. do Libii.
Na bazie AUTOSANa powstawało wiele wersji specjalnych, zwłaszcza na przełomie lat 70. i 80., wśród nich: sklep, autobus konferencyjny, kinobus, laboratorium analityczne, rentgen, punkt poboru krwi, autobus dla Poczty Polskiej.
Ostatnimi modelami wersji H 9 był modele H9-20/21 i A0909L Tramp.
Osobnym tematem jest miejska wersja AUTOSAN H 9-33/35. Prototyp powstał w roku 1969. Autobus ten mógł przewieźć łącznie 70 pasażerów. Przez 25 lat produkcji (1975-2000) wyprodukowano 8709 sztuk. Jednak ważnym faktem było to, że w 1976 12-osobowa grupa pracowników fabryki otrzymała Nagrodę I stopnia Ministra Przemysłu Maszynowego za opracowanie i uruchomienie produkcji modelu AUTOSAN H9-35.
Powstała też specjalna wersja autobusu szkolnego nazwanego „Gimbusem”
Przeczytaj również: Całkowicie polski autobus – SAN H 100