Sprzęgło Tarczowe
W jednostkach napędowych jest wiele niezbędnych podzespołów, jednym z nich jest sprzęgło tarczowe. Celem działania tego układu jest przeniesienie napędu z silnika do skrzyni biegów, a następnie na koła. Zadaniami jakie wykonuje sprzęgło są:
– łączenie silnika ze skrzynią biegów
– umożliwienie płynnego ruszania samochodem
– odłączenie napędu od silnika (np. podczas zmiany biegów)
Patrząc na budowę sprzęgła od zewnątrz wydaje się, że nie jest to mechanizm zbyt skomplikowany. Zagłębiają się jednak w szczegóły można dostrzec, że składa się on z wielu części. Jeśli kryterium naszego podziału będą funkcje poszczególnych elementów to rozróżniamy następujące części:
– tarcze (oporowa na kole zamachowym, sprzęgła i dociskowa)
– elementy dociskowe (sprężyny dociskowe, ich obejmy i pokrywa sprzęgła)
– mechanizm wyłączający (dźwigienki, łożysko wyciskowe, dźwignia pedału)
Mówiąc, jednak nieco prostszym językiem na sprzęgło składają się następujące elementy:
– koło zamachowe
– tarcza sprzęgła
– tarcza dociskowa
– łożysko dociskowe
Sprzęgło Tarczowe
Jak działa?
Zapewne wiele osób zadaje sobie pytanie na jakiej zasadzie działa sprzęgło? W momencie wciśnięcia pedału sprzęgła tarcza dociskowa odsuwana jest od tarczy sprzęgłowej. Gdy sprzęgło jest wciśnięte wszystkie elementy układu napędowego mogą pracować niezależnie od prędkości wału korbowego. Po puszczeniu pedału sprzęgła wszystkie te elementy zaczynają pracować zgodnie z prędkością obrotową wału korbowego silnika. Każdy element układu sprzęgła ze sobą współpracuje. Koło zamachowe odpowiedzialne jest za magazynowanie energii kinetycznej koniecznej do wspomagania suwów silnika pojazdu. W zależności od rodzaju silnika koło zamachowe jest jedno lub też dwumasowe (najczęściej stosowane w silnikach disla). Pewnie nie wiele osób wie jak bardzo ważną rolę odgrywa ono przy samym rozruchu silnika, a mianowicie jest ono napędzane przez rozrusznik, dając tym samym sygnał do rozpoczęcia pracy silnika.
Drugi element to mechanizm dociskowy, w którego skład wchodzą obudowa oraz tarcza dociskowa. Sprężyna powoduje nacisk tarczy dociskowej na tarczę sprzęgła.
Tarcza sprzęgła to najistotniejsza część całego układu. Składa się ona z okładzin ciernych oraz tłumików drgań skrętnych. Ostatni element to mechanizm wyciskowy. Właśnie on działa jako pierwszy po wciśnięciu pedału sprzęgła. Zbudowany jest on z łożyska wyciskowego, tulei prowadzącej i widełek włączających. Rozróżniamy dwa tryby pracy sprzęgła. Jeden z nich to wciśnięcie sprzęgła, które umożliwia zmianę biegu. Natomiast drugi to zwalnianie pedału sprzęgł co powoduje przesuwanie tarczy dociskowej w stronę koła zamachowego przez co tarcza dociskowa zaczyna obracać się w rytmie obrotów silnika. Układ sprzęgła jak każdy element samochodu „kiedyś” ulega uszkodzeniu.
W tym przypadku jednak najczęściej przyczyną awarii jest sam kierowca, a dokładniej jego styl jazdy. Sprzęgło to taki element samochodu, który prędzej czy później będzie nadawało się do wymiany lub regeneracji. Zużycie sprzęgła największe jest przy szybkiej jeździe, ale również podczas jazdy miejskiej, ponieważ często zmieniamy biegi oraz zatrzymujemy się i ruszamy. Przy szybkiej jeździe wał korbowy silnika obraca się szybko przez co zmiana biegu w takich warunkach wpływa na szybsze zużywanie się okładzin tarczy sprzęgła.
Sprzęgło Tarczowe
Objawy zużycia sprzęgła to:
– brak możliwości włączenia biegu
– szum dochodzący z okolic skrzyni biegów
– nasilające się szarpanie pojazdu podczas ruszania.
– ruszanie samochodu możliwe dopiero, gdy już praktycznie puściliśmy pedał sprzęgła
– nieprzyjemny zapach w kabinie pojazdu
– brak przyspieszenia samochodu
– twardniejący pedał sprzęgła
– brak reakcji samochodu podczas próby gwałtownego ruszenia z miejsca
Sam proces naprawy układu sprzęgła nie jest zbyt skomplikowany, jednak dosyć kosztowny. Polega on na demontażu skrzyni biegów, a następnie wymianie poszczególnych elementów sprzęgła. Trudno jest jednoznacznie określić ile wytrzymuje sprzęgło, ponieważ wszystko to zależy od stylu jazdy kierowcy. Producenci tego podzespołu podają, że w silnie eksploatowanym pojeździe powinno ono wytrzymać ok. 70-90 tys. km. Koszty naprawy zaczynają się od kilkuset złotych, a kończą nawet na kilku tysiącach złotych. Eksperci w tej dziedzinie twierdza jednak, że 90% uszkodzonych podzespołów nadaje się do regeneracji. Jest ona znacznie tańsza niż wymiana całego kompletu.
przeczytaj też Amortyzator – krótka historia