„Niepełnosprawna sztuka”

Oczywiście, że nie ma  takiego określenia jak „niepełnosprawna sztuka”, niemniej Stevie Wonder był niewidomy od urodzenia, a Ray Charles stracił wzrok w szóstym roku życia, a mimo to ich twórczość do dzisiaj dostarcza wiele radości nam wszystkim. Czy jak słucham Andrei Bocellego to słucham osoby niepełnosprawnej, czy artysty dużego formatu? Głuchoniemym kompozytorem był Ludwig van Beethoven, co nie przeszkodziło mu skomponować IX Symfonii. Vincent Van Gogh, Nikifor i Henri Toulouse-Lautrec czy Frida Kahlo – wszyscy oni byli niepełnosprawni, a mimo wszystko osiągali ogromne sukcesy. 

Stanisław Przybyszewski pisał w „Confiteorze”, że „Sztuka nie ma żadnego celu, jest celem sama w sobie, jest absolutem, bo jest odbiciem absolutu – duszy”. Czyli im piękniejsza dusza, tym bardziej zachwycająca sztuka. Niepełnosprawni bezbłędnie potrafią pokazać, co czują dokonując swoistego ekshibicjonizmu, dlatego to właśnie oni są niezwykłymi geniuszami.

Niepełnosprawna sztuka – bez taryfy ulgowej

Niepełnosprawność może obniżać poczucie własnej wartości, ale równie dobrze zwiększać determinację w walce o niezależność, godność i uznanie – pisał w „Sensie życia” psycholog Alfred Adler. Oczywiście, tak jak wspomniałam na wstępie nie ma  takiego określenia jak „niepełnosprawna sztuka”. Nie istnieją  żadne podziały, nie ma „taryfy ulgowej”. Najważniejsze są dzieła i ich twórcy, bez względu na swoją kondycję zdrowotną. Sztuka jest albo dobra albo zła. A dobra sztuka zawsze obroni się sama. I pomimo zakodowanego  stereotypowego wizerunku niepełnosprawnego artysty, widzianego przez pryzmat jego ograniczeń, a nie możliwości.

W mediach widać już niepełnosprawnych artystów, którzy udowadniają, że niepełnosprawność nie wyklucza ich z życia zawodowego. Są spełnieni, pełni ciekawych wyzwań, sukcesów, a  przede wszystkim są inspiracją dla innych. To właśnie te osoby uczą nas właściwego podejścia do ich możliwości, zdolności i społecznych wartości. Wiele niezwykle utalentowanych osób nie potrzebuje zachęty do tworzenia dzieł sztuki – potrzebują  umożliwienia im tego. Monika Kuszyńska, Jaś Mela, Natalia Partyka, Iwona Cichosz czy Andrzej Szczęsny to polskie gwiazdy, które pokazały, że chcieć to móc, pomimo przeciwności losu. Niestety nie wszyscy jednak mają takie możliwości. W Polsce nie brakuje  utalentowanych osób niepełnosprawnych, którym nie udało przebić na muzyczną scenę czy ogólnopolskie wystawy. Zwyczajnie zabrakło im siły przebicia, pomocy ze strony innych osób, a czasem zwykłego samozaparcia. Nie ma rynku zbytu i promocji  takiej sztuki. Do niedawna niepełnosprawność była tematem tabu i niewiele się mówiło, o tych, którym w życiu trudniej .

Sztuka – sposób na pokonanie swoich słabości

Skoro takich uzdolnionych artystów nie zaprasza się na festiwale, nie ma ich na listach przebojów, ich obrazów nie widać w galeriach, a  telewizja wydaje ogromne pieniądze na promocję “litości“ dla osób niepełnosprawnych, na wymuszanie łez ich wizerunkiem, a także promowanie „gwiazd”, które przed kamerami pokazują, jak to bliscy są im niepełnosprawni (“To tylko kilka dni TTV“) to znaczy, że mamy jeszcze dużo do przepracowania w tym temacie . Sztuka, nauka, sport pokazuje, że słabość ciała pomaga osiągać sukcesy. Nie słyszą, a tworzą arcydzieła, nie chodzą, a zdobywają najwyższe sportowe trofea , nie widzą a piszą podręczniki… itd . 

Ponoć mózg potrafi zrekompensować utratę jednego ze zmysłów wyobraźnią i wzmocnieniem pozostałych. Stąd też niezwykła wrażliwość, siła talentu, bezmiar wyobraźni  i potęga odwagi. W jednym z ostatnich wywiadów dla Royal Institute Stephen Hawking powiedział: – Jeśli jesteś niepełnosprawny, to zapewne nie z własnej winy. Jednak  obwinianie o to świata albo oczekiwanie, że będzie się nad tobą litował, nic nie da. Trzeba wycisnąć jak najwięcej z sytuacji, w której się znalazło. A nauka jest świetnym polem do działania dla niepełnosprawnych, gdyż wymaga głównie pracy umysłu. Myślę, że te słowa świetnie można odnieść do wszystkich obszarów niepełnosprawności nie tylko nauki…

Tekst: Blanka Poksińska 

Foto: Wikimedia Commons

Zainteresował cię nasz materiał? Przeczytaj również: https://bezpiecznapodroz.org/2021/05/14/osoby-z-niepelnosprawnosciami-vs-osoby-sprawne-w-pandemii/

O Autorce: