Końcówka wakacji to czas Dożynek, które przypadają zwykle na ostatni weekend sierpnia. Dożynki związane są z obrzędami dziękczynnymi za ukończenie żniw i prac polowych. Jak na przestrzeni lat zmieniały się zwyczaje tego święta?
Dożynki – początki
Świętowanie zbiorów celebrowano, gdy tylko ludzie nauczyli się uprawiać ziemie. Trudno zatem wskazać kiedy tak naprawdę Dożynki miały swój początek. Warto podkreślić, że przed pojawieniem się gospodarki, zbieranie żniwa było jedynym źródłem dochodu dla społeczności. Słabe zbiory mogły z kolei skazać ludność na głód, a nawet śmierć podczas nadchodzącej zimy. W czasach przedchrześcijańskich Dożynki były etnicznym świętem słowiańskim, które przypadało w okresie równonocy jesiennej. Mieszkańcy w różnych stronach Polski określali to święto m.in. jako wyżynki, obrzynki, wieniec, wieńcowe czy okrężne. Choć święto uznaje się głównie za słowiańskie, to swoją historię ma także w wielu innych krajach świata. Indianie przykładowo, Dożynki nazywają świętem Onam. Mieszkańcy tamtejszych wiosek dekorują okolice kolorowymi kwiatami, a ulicami maszerują defilady. Chińczycy po udanych zbiorach urządzają z kolei przyjęcie dla rodziny i przyjaciół. W czasie spotkań ludzie tańczą, śpiewają oraz obdarowują się wypiekami. W Stanach Zjednoczonych odpowiednikiem Dożynek jest Święto Dziękczynienia.
Dożynki – dawniej w Polsce
W dawnej Polsce jednym z najważniejszych elementów obchodów dożynkowych był wieniec. Był on niesiony przez pola, aż do dworu właściciela ziemskiego. W zamian miał on obdarować chłopów kołaczem i solą. Po ceremonii był czas na biesiadowanie. Brali w nich udział wszyscy pracownicy oraz ich rodziny. W czasach PRL-u dożynki organizowane były przez komunistyczne władze administracyjne. Niestety w tamtym okresie dużo bardziej, niż o samym święcie mówiło się o samych organizatorach. Starano się zachować jednak elementy tradycyjne, w tym uroczyste pochody z wieńcami i pieśni. Często odbywały się także różne festyny ludowe. Ostatnie zmiany w dożynkowych obchodach przypadają na lata 90. XX wieku. Wtedy bowiem zrezygnowano z hucznych zabaw na rzecz obchodów o charakterze dziękczynnym i religijnym. Popularnym obecnie zwyczajem jest także obdarowywanie się chlebem z mąki pozyskanej z ostatniego zebranego zboża.
Dożynki – świętowanie w Spale
Jednym z najpopularniejszych obchodów tego święta są Dożynki prezydenckie w Spale (na zdjęciu głównym). Po raz pierwszy zostały zorganizowane w 1927 roku przez Ignacego Mościckiego. W 2000 roku tradycję reaktywował ówczesny prezydent Aleksander Kwaśniewski. Kolejni prezydenci rok rocznie od tamtej pory kontynuują to wydarzenie. Po mszy świętej zwykle następuje przejście korowodu dożynkowego z kościoła na stadion Centralnego Ośrodka Sportu. Tam też swoje stoiska prezentują różne regiony Polski. Na scenie obok stawu odbywają się różne występy, najczęściej zespołów ludowych. Tradycje i zwyczaje dotyczące dożynek przez lata znacząco się zmieniały. Ważne jednak, by nawet w nowoczesnych wcieleniach nie zapominać o nawiązaniu do czasów, w których życie bywało dużo prostsze.
Foto: Wikimedia Commons, Canva.com
Zobacz także: Kultowe programy lat 90. Pamiętajcie?
