Pisząc ten artykuł moje pytanie brzmiało, czy Stal 300 marzenie polskiego przedsiębiorcy to coś, co mogło się spełnić? Polski samochód dostawczy na bazie Mikrusa MR-300 czyli Mikrus zamiast czołgów. Skąd pomysł i po co to było. Stal 300 tow-os na bazie Mikrusa MR-300 mógł spełnić sny i marzenia polskiego przedsiębiorcy. O tym co się stało że do tego nie doszło poniżej.
W czasach gdy od II wojny światowej minęło już ponad 10 lat Europejczycy i amerykanie zaczęli pragnąć czegoś więcej niż jazda motocyklem z demobilu lub skuterem. Nawet za żelazną kurtyną, czyli w krajach komunistycznych tliły się marzenia o czterech kółkach dla całej rodziny. Polską odpowiedzią stał się Mikrus MR-300. Samochód osobowy o bardzo uproszczonej budowie, produkowany w latach 1957–1960 przez WSK Mielec (nadwozie) we współpracy z WSK Rzeszów (silnik). Wyprodukowano niestety tylko 1728 sztuk.
Mikrus z założenia miał być tanim, masowym autem. Ta jedna z nielicznych polskich konstrukcji samochodowych powstała nieco przypadkowo. Latem 1956 r. podczas Rajdu Tatrzańskiego pojawił się Glas Goggomobil, w tym czasie Związek Radziecki przestał zamawiać polskie silniki do samolotów MiG-15. Pod koniec 1956 roku władze Polski Ludowej postanowiły wykorzystać tzw. wolne moce produkcyjne zakładów lotniczych WSK Mielec i WSK Rzeszów, zajmujących się produkcją samolotów i motocykli, uruchamiając tam produkcję samochodów. WSK Rzeszów opracował dokumentację silnika, a WSK Mielec przygotował podwozie i nadwozie przyszłego mikroauta, nawiązując do konstrukcji niemieckiego Goggomobila.
Stal 300 na socjalistyczne święto 22 lipca 1957 roku
Na Krajowej Naradzie Motoryzacyjnej na początku 1957 roku pokazano projekty, a 22 lipca 1957 roku zaprezentowano w Warszawie pierwsze prototypy. Obchodzone co roku 22 lipca, w rocznicę ogłoszenia Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, Narodowe Święto Odrodzenia Polski to najważniejsze polskie święto państwowe w okresie Polski Ludowej. Nowe autko otrzymało nazwę Mikrus MR-300 (MR to skrót od Mielec, Rzeszów). Pod koniec tego roku była gotowa pierwsza seria. Dodatkowo pokazano dwa mikrusy w wersji kabriolet.
Oprócz Mikrusa MR-300 swoją premierę miała Meduza. Model ten został zaprezentowany razem z prototypami samochodu Mikrus MR-300. Stworzono go w celu zaprezentowania alternatywnej wersji nadwozia dla nowego polskiego mikrosamochodu. Konstrukcja Meduzy została oparta na rozwiązaniach wykorzystanych w Mikrusie. Nadwozia zostały dostosowane do przewozu czterech osób.
Mikrus był pierwszym polskim mikrosamochodem po nim mógł być Stal 300 marzenie polskiego przedsiębiorcy 
Towarowy Mikrus – Stal 300 marzenie polskiego przedsiębiorcy
Mikrus Pick-up
W 1960 roku, gdy produkcja Mikrusa zbliżała się do końca, w biurze konstrukcyjnym WSK Mielec opracowano w czasie 10 dni prototyp z nadwoziem pick-up. Była to odpowiedź na dyrektywę władz państwowych, która zażądała od fabryk samochodowych wytwarzania małolitrażowego auta dostawczego. Zapotrzebowanie polskiej gospodarki oceniono na 100 tysięcy takich pojazdów. Pojazd mógł przewozić ładunek do 200 kg. Zachowano podzespoły jezdne identyczne jak w wersji osobowej. Nad skrzynią ładunkową można było w razie potrzeby rozpiąć brezentową opończę na rurowych pałąkach. Ten projekt podobnie jak wcześniejszy kabriolet, nie został zrealizowany.
Stal 300 polski samochód dostawczy na bazie Mikrusa MR-300 bokiem – Stal 300 marzenie polskiego przedsiębiorcy 
Citroen 2CV pierwowzór samochodu Stal 300 – Stal 300 marzenie polskiego przedsiębiorcy
Stal 300 marzenie polskiego przedsiębiorcy
Tak jak w fabrykach WSK po 1956 r. w Hucie Stalowa Wola również zmniejszono produkcję sprzętu wojskowego. I tu powstał problem zagospodarowania wolnych mocy produkcyjnych. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom odnośnie samochodów tow.-os. powstał w Stalowej Woli, prototyp furgonu wzorowanego na konstrukcji francuskiego Citroena 2CV oznaczonego jako Stal 300. Trzeba tu nadmienić, że Huta zakupiła w 1957 r. na Targach Poznańskich samochód Citroen 2CV, na bazie którego skonstruowano dwa prototypowe egzemplarze Stali 300: jeden z nadwoziem blaszanym, drugi z oszklonym. Konstrukcja pojazdu była prosta a samochód miał być tani w produkcji i prosty w codziennej eksploatacji.
Do napędu pojazdu wykorzystano chłodzony powietrzem, dwucylindrowy, dwusuwowy silnik z Mikrusa MR300 o pojemności 300cm3. W przyszłości planowano zastosowanie mocniejszego silnika o pojemności 400cm3. Przeniesienie napędu na przednią oś odbywało się za pomocą czterobiegowej (plus wsteczny) skrzynki przekładniowej. Wszystkie koła miały niezależne zawieszenie na wahaczach podłużnych oraz dwa zespoły sprężyn śrubowych umieszczonych równolegle pod podłogą pojazdu, po obu jego stronach. Metalowe nadwozie posiadało podwójne drzwi z tyłu aby ułatwić załadunek. Bardzo udana konstrukcja, nie weszła niestety do produkcji seryjnej, gdyż przyczyną było zaprzestanie produkcji Mikrusa i stosownych w nim silników.
Dane techniczne samochodu Stal 300
Silnik spalinowy, dwucylindrowy, dwusuwowy o mocy 14 KM przy 5200 obr/min i pojemności 300 cm3
Napędna oś przednią przez czteroprzekładniową skrzynię biegów z biegiem wstecznym
Rozstaw kół – 1250 mm
Rozstaw osi – 2325 mm
Długość – 3285 mm
Szerokość – 1500 mm
Wysokość bez obciążenia – 1530 mm
Wymiary przestrzeni ładunkowej – 1350 x 1000 x 900
Prędkość maksymalna – 70 km/h
Zużycie paliwa – 5,5-6 l/100 km
Pojemność zbiornika paliwa – 20 l
Siła w prostocie samochodu Stal 300
Uwagę zwraca przede wszystkim prostota wykończenia wnętrza pojazdu. Wszystkie elementy pomocnicze sprowadzono do minimum: prosta, długa „klamkowa” dźwignia zmiany biegów umieszczona została przy kolumnie kierownicy po prawej stronie i dawała bezpośrednią zmianę przełożeń. Prezentowany samochód cieszył się dużym zainteresowaniem, a informacje o prototypie samochodu Stal 300 zawarł w swojej pracy pt. „Polskie konstrukcje motoryzacyjne 1947-1960” znany popularyzator wiedzy z zakresu historii polskiej motoryzacji prof. dr hab. Andrzej Zieliński.
Furgon dostawczy jak już wspomniałem nawiązywał koncepcją techniczną do francuskiego Citroena 2 CV. Założeniem twórców było zapewnienie maksymalnej prostoty wytwarzania i obsługi. Nadwozie samochodu wykonane było z prostych elementów stalowych, nie wymagających stosowania technologii głębokiego tłoczenia. Zastosowano płaskie szyby w drzwiach bocznych kabiny kierowcy, uchylne i podnoszone. Ramę typu płytowego tworzą dwa równoległe elementy stalowe o przekroju prostokątnym, do których zamocowano stalową podłogę. Na obu końcach ramy znajdowały się jarzma pojedynczych wahaczy podłużnych. Stal 300 miała dobre niezależne zawieszenie wszystkich kół na wspomnianych wahaczach, zaś elementem resorującym były 2 zespoły sprężyn śrubowych umieszczonych równolegle pod podłogą pojazdu, po obu jego stronach i połączonych z wahaczami.
Dla uproszczenia i obniżenia kosztów produkcji zastosowano silnik dwusuwowy z seryjnego samochodziku Mikrus 300 MR (dwucylindrowy, rzędowy, o pojemności 296 cm3 i mocy 10 kW (14,5 KM/ przy 5200 obr/min, zblokowany ze skrzynią biegów 4+T), umieszczony z przodu pojazdu i napędzający koła przednie. Umieszczona z przodu jednostka napędowa zamocowana była odwrotnie niż w Mikrusie, co wymagało zaprojektowania dodatkowej przekładni odwracającej napęd. Zastosowano przełożenie redukujące o wartości około 1,4, które pozwoliło na zwiększenie momentu na kołach samochodu kosztem zmniejszenia jego prędkości maksymalnej.
Stal 300 marzenie polskiego przedsiębiorcy – silnik 
wnętrze kabiny – Stal 300 marzenie polskiego przedsiębiorcy
Stal 300 marzenie polskiego przedsiębiorcy, które nie zostało spełnione
Furgonetkę Stal 300 można było na czwartym biegu rozpędzić do około 72 km/h, co dla tego typu pojazdu było wartością wystarczającą. Dwa prototypy samochodu, wykonane rzemieślniczymi metodami, poddano próbom eksploatacyjnym, które miały zaowocować podjęciem seryjnej produkcji tego pojazdu.
Plany związane z furgonetką zostały zweryfikowane w 1959 roku, ze względu na wstrzymanie produkcji silników do Mikrusa w WSK Rzeszów. Wobec braku dostępu do innej jednostki napędowej, produkcji seryjnej nigdy nie uruchomiono. Dwa prototypy Stali 300 były jedynymi egzemplarzami, jakie powstały.
Ten projekt chociaż udało się go zrealizować tylko częściowo był krokiem we właściwym kierunku. Niestety gospodarka komunistyczna miała to do siebie, że ideologia była ważniejsza od rozumu i z pewnością od ekonomii.
Mikrus MR-300 Małe cztery kółka [MONTAŻ POKOLEŃ]
Samochód Stal 300 i Mikrus MR-300 Polish cars prototypes – Polskie Prototypy 1936-84
I na koniec jeżeli jesteś fanem motoryzacji i nie tylko, a zastanawiasz się co zrobić z wolnym czasem? Wybierz się na jedną z bez wątpienia godnych uwagi imprez umieszczonych w naszym kalendarzu Zlot Spotkanie Motoryzacja Piknik sezon 2023. Z pewnością mogą Cię też zainteresować inne tematy umieszczone na naszej stronie.
