ADHD to dolegliwość, która najczęściej rozpoznawana jest w wieku dziecięcym. Jego objawy towarzyszą jednak również dorosłym. Jak wygląda życie z ADHD? Czy można je wyleczyć? Jakie mogą być skutki tego zaburzenia?
Życie z ADHD – przyczyny
ADHD to inaczej skrót pełnej nazwy problemu, czyli Anttention Deficit Hyperactivity Disorder. W Polsce jest również określane jego zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi. Do tej pory nie ustalono głównej przyczyny ADHD. Wiadomo jednak, że wśród czynników zwiększających ryzyko jest m.in.
– komplikacje w czasie ciąży;
– spożywanie alkoholu w okresie ciąży;
– czynniki genetyczne;
– warunki środowiskowe;
– innego rodzaju zaburzenia emocjonalne;
Jak wyżej wspomnieliśmy, ADHD najczęściej diagnozowane jest u dzieci. W tym wypadku chodzi o grupę między 6 a 12 rokiem życia, choć niekiedy pierwsze symptomy można zauważyć już u niemowlaków. Przykładem może być sytuacja, gdy dziecko nie potrafi uczyć się na swoich błędach i np. biega w miejscu, w którym wielokrotnie się przewróciło. Kolejnym przejawem może być też brak chęci do zabawy z rówieśnikami. Tak naprawdę zdiagnozowanie ADHD nie jest proste. Problemy z koncentracją uwagi, czy nadmiar energii przypisujemy bowiem typowym zachowaniom dziecka.
ADHD – dzieci a dorośli
Różnica między dziećmi a dorosłymi względem ADHD dotyczy przede wszystkim świadomości swojego problemu. W przypadku najmłodszych jest tak, że wiedzą oni, iż mają pewne cechy, ale nie wiedzą dlaczego. W efekcie w wielu sytuacjach cierpią i czują się niedostosowani społecznie. Tymczasem charakterystyczne, a zarazem często pomijane, symptomy ADHD u dzieci to m.in.
– brak koncentracji uwagi na jednej rzeczy;
– częsta zmiana zainteresowań lub przeciwnie – pełna koncentracja na jednej, określonej czynności;
– brak skupienia w czasie rozmowy;
– gubienie różnych rzeczy;
W przypadku dorosłych, którzy wiedzą już, w czym tkwi ich problem potrafią sobie z nim radzić. Przykładowo mając świadomość słabej pamięci, zapisują wszystko w kalendarzu lub nawet proszą najbliższych o przypominanie im o ważnych sprawach. Mimo wszystko wiele osób odczuwa w przyszłości trudności, np. związane ze znalezieniem pracy, czy nawiązywania relacji społecznych. Dorośli znacznie lepiej potrafią komunikować, kiedy czują, że są przebodźcowani.
Leczenie i terapia ADHD
Musimy powiedzieć sobie jasno – ADHD nie da się wyleczyć i z ADHD żyjemy do końca życia. Jest jednak kilka sposobów, które ułatwiają normalne życie w społeczeństwie. Punktem pierwszym jest pogodzenie się ze swoim problemem. Doskonale pomoże w tym psychoterapia i coaching. Dzięki terapii osoba z ADHD może przekonać się, że mimo indywidualnych cech może z powodzeniem społecznie funkcjonować. Wspomniane cechy natomiast może traktować jako coś, co ją wyróżnia. Wiele osób z tą dolegliwością to np. pracoholicy. Kolejna kwestia to dobry psychiatra, który przepisze właściwe leki dostosowane do konkretnego przypadku. „Mamy na rynku bardzo dobre lekarstwa, które w zasadzie nie powinny być nazywane lekarstwami. One właściwie nas układają w świecie, pozwalają wstać tak, jak świat wstaje” – podkreśla Aneta Korycińska, oligofrenopedagog, a także nauczycielka języka polskiego. Ekspertka dodaje również, że leki na ADHD są nadal błędnie interpretowane jako tzw. „pochodne narkotyków”.
Życie z ADHD w społeczeństwie
Bardzo ważna w przypadku ADHD jest akceptacja społeczna, w tym ta ze strony najbliższego otoczenia. Wspomniana nadpobudliwość niesie za sobą wiele problemów zarówno w ciągu dnia, jak i w nocy. Wszystko to przez nadmiar dopaminy w organizmie. Osoby z ADHD muszą jednak same wypracować sobie metody, które pozwolą im dobrze zorganizować każdy dzień z poczuciem, że o wszystkim będą pamiętać. Przez lata pojawiło się też kilka badań nad specyfiką życia z ADHD. W 1937 roku Charles Bradley przeprowadził pewien eksperyment w jednej z męskich szkół. Kazał on nadpobudliwym chłopcom przyjmować lek, którego skutkiem była zmiana zachowania wśród ludzi, którzy go przyjmowali. Lek nie powodował dodatkowego pobudzenia – wprost przeciwnie, efektem był spokój. Eksperyment został uznany za nieetyczny, gdyż chłopcy biorący udział w badaniu byli przekonani, że przyjmują lek na odchudzanie. W dalszych latach udowodniono również m.in., że ADHD może mieć związek ze strukturą naszego mózgu.
Życie z ADHD nie musi być trudne
Czy z ADHD można normalnie funkcjonować i być szczęśliwym? Tak, choć nie jest to jednak takie proste. Zaburzenie to niesie za sobą wiele charakterystycznych cech. Co ciekawe, niektóre z nich działają wręcz na korzyść, np. jest to kreatywność i zapał do zadań związanych z daną pasją. Z drugiej strony mamy jednak trudności w nawiązywaniu relacji, kłopoty z organizacją dnia codziennego, problemy w wykonywaniu codziennych obowiązków domowych, czy kłopoty z pamięcią. W kontekście osób z ADHD mówi się o czymś takim jak konieczność rozładowania napięcia. Przykładem może być rozmowa, w której z zapałem dyskutujemy na temat związany z naszą pasją. Później często pojawiają się wyrzuty sumienia, że zbyt mocno koncentrowaliśmy się na sobie. Do tego dochodzą również różnego rodzaju tiki nerwowe. Wiele osób czuje także nadwrażliwość na dźwięki. Jak podkreśla Aneta Korycińska życie z ADHD to jedna, wielka praca nad samym sobą.
ADHD to nie choroba
Choć wielu z nas może nie zwracać na to uwagi, to bardzo ważne, by ADHD nie nazywać chorobą. Zatem jak? Na przykład jako konkretne zaburzenie albo zespół zaburzeń. Czy dzięki temu życie z ADHD staje się prostsze? Raczej nie, pozwala jednak lepiej oswoić się ze swoją odmiennością. Pamiętajmy bowiem, że cechy ADHD powodują, że ludzie z tym zespołem czują, że są niedostosowani społecznie. Dlatego postrzegane ich indywidualnych cech przez pryzmat choroby może spowodować, że poczują się jeszcze bardziej społecznie izolowani. A czy ADHD może być dziedziczone? Niezupełnie. W tej sytuacji bardziej chodzi o same skłonności do pewnych zachowań. Za sam rozwój zaburzenia odpowiadają natomiast czynniki środowiskowe.
Co z wpływem naszych genów?
To, o czym sobie już powiedzieliśmy to fakt, że dziś ADHD jest szybciej i lepiej diagnozowane. Z drugiej strony obecne otoczenie wcale nie ułatwia z nim życia. Zalewani wszechobecną technologią często skarżymy się na nadmiar bodźców (zresztą dotyczy to nie tylko osób z ADHD). Weźmy pod uwagę, chociażby popularne filmiki w mediach społecznościowych. Obecne pokolenia są wręcz kształtowane pod kątem braku koncentracji uwagi na czymś, co jest dłuższe, niż kilkanaście sekund. Ponadto dochodzi kwestia płci, a co za tym idzie – wpływu poszczególnych hormonów. Ponadto pamiętajmy, że dziewczynki nadal w większości przypadków wychowywane są pod kątem tłumienia swoich emocji. Jak widać, życie z ADHD może być trudne, ale nie musi. Przede wszystkim wiąże się z nieustanną pracą nad samym sobą oraz akceptacją swoich indywidualnych potrzeb. Pomóc mogą w tym, chociażby edukacyjne książki, dzięki którym już najmłodsze dzieci będą mogły zrozumieć, że mimo swojej odmienności mają prawo do normalnego życia.
Przeczytaj także: Jak wygląda życie z autyzmem?
