W czasie II wojny światowej wielu Ukraińców znalazło się w trudnej sytuacji, uwikłanych w brutalny konflikt. Konflikt który często stawiał ich po stronie niemieckiego okupanta. Część z nich, jako strażnicy, policjanci pomocniczy czy członkowie oddziałów zbrojnych, brała udział w eksterminacji Żydów i Polaków. Poniżej przedstawiamy przykłady zbrodniczej działalności Ukraińców w getcie łódzkim, obozie zagłady Treblinka oraz na Wołyniu i w Galicji Wschodniej. Ukraińcy w eksterminacji Żydów i Polaków brali udział również za pieniądze, w Treblince było osiedle pracowników obozu. To czego Niemcy nie chcieli robić robili Ukraińcy za pensję.
Ukraińcy a likwidacja getta w Łodzi
Łódzkie getto, utworzone w lutym 1940 roku, było jednym z największych i najdłużej funkcjonujących gett w okupowanej Polsce. Początkowo miało charakter miejsca przetrzymywania ludności żydowskiej, jednak od 1942 roku rozpoczęto wywożenie jego mieszkańców do obozów zagłady, głównie do Chełmna nad Nerem i Auschwitz. W dostępnych dokumentach brak jest jednoznacznych dowodów na zorganizowany udział Ukraińców w likwidacji tego getta, jednak ich obecność w aparacie pomocniczym niemieckiej policji była zauważalna w innych miejscach. W Łodzi główną odpowiedzialność za likwidację getta ponosiły niemieckie jednostki policyjne i SS.
Rola Ukraińców w obozie zagłady Treblinka
Obóz zagłady Treblinka II, działający od lipca 1942 roku, był miejscem masowego mordu, w którym zginęło około 870 tysięcy Żydów. W realizacji tego przedsięwzięcia kluczową rolę odgrywali strażnicy zwani „Trawniki-Männer”. Byli to głównie Ukraińcy przeszkoleni w obozie SS w Trawnikach, gdzie przygotowywano ich do pełnienia funkcji nadzorców w obozach zagłady. Strażnicy ci zajmowali się eskortowaniem więźniów, pilnowaniem ich w obozie oraz uczestnictwem w egzekucjach.
Relacje świadków i ocalałych opisują szczególną brutalność strażników rekrutowanych spośród Ukraińców. Byli odpowiedzialni za utrzymywanie porządku podczas rozładunku transportów oraz pilnowanie, by ofiary nie próbowały uciekać. Ich rola była kluczowa w realizacji „Operacji Reinhardt”, której celem była całkowita eksterminacja Żydów z Generalnego Gubernatorstwa.
Ukraińska policja pomocnicza i pogromy Żydów
W latach 1941–1943 ukraińska policja pomocnicza, powołana przez niemieckie władze okupacyjne, odgrywała ważną rolę w prześladowaniach Żydów. Na terenach Galicji Wschodniej, Wołynia i Podola policjanci ukraińscy uczestniczyli w likwidacji gett. Także eskortowali Żydów do miejsc egzekucji lub transportowali ich do obozów zagłady.
Podczas pogromów Żydów w 1941 roku, które miały miejsce między innymi we Lwowie, Tarnopolu czy Stanisławowie, wielu Ukraińców aktywnie uczestniczyło w mordach inspirowanych przez niemieckie Einsatzgruppen. Pogromy te były szczególnie brutalne – tysiące ludzi zostało zamordowanych na ulicach miast, w ich domach, a także na oczach sąsiadów. Podżeganie do tych zbrodni miało miejsce w atmosferze antysemickiej propagandy, która przypisywała Żydom odpowiedzialność za komunizm i represje z okresu okupacji sowieckiej.
Rzeź wołyńska – ludobójstwo na Polakach
Ukraińska Powstańcza Armia (UPA), dążąc do stworzenia niepodległego państwa ukraińskiego, przeprowadziła w latach 1943–1944 masowe zbrodnie na polskiej ludności cywilnej. Najbardziej znanym przykładem jest rzeź wołyńska, w wyniku której zginęło od 40 do 60 tysięcy Polaków. Zbrodnie te były często przeprowadzane w sposób szczególnie okrutny – ofiary mordowano przy użyciu prostych narzędzi, takich jak siekiery czy kosy.
Zbrodnie na Wołyniu i w Galicji Wschodniej miały na celu „oczyszczenie” terenów z Polaków. Miały na celu ich eliminację jako potencjalnych rywali w walce o dominację nad tymi ziemiami. Akcje UPA były wspierane przez miejscową ludność ukraińską. Ona często brała udział w rabunku mienia Polaków oraz w niszczeniu ich domostw. Skala tych wydarzeń pozostaje przedmiotem badań historyków, ale ich konsekwencje do dziś wywołują emocje w relacjach polsko-ukraińskich.
Złożoność historii i odpowiedzialność jednostek
Chociaż udział niektórych Ukraińców w eksterminacji Żydów i Polaków podczas II wojny światowej jest faktem historycznym, warto podkreślić, że nie była to postawa całego narodu. Wiele osób niosło pomoc ofiarom, narażając własne życie. Historia tych wydarzeń jest złożona, a przypisywanie odpowiedzialności całym grupom narodowościowym nie oddaje pełnego obrazu sytuacji.
Zrozumienie tej trudnej przeszłości wymaga obiektywnego podejścia i pamięci o ofiarach, które padły ofiarą jednej z najbardziej brutalnych wojen w historii ludzkości. Tylko w ten sposób można budować porozumienie między narodami i unikać powielania błędów przeszłości.
———————-
Dziękujemy że przeczytałeś ten artykuł, przygotowany przez naszą redakcję składającą się z osób z niepełnosprawnościami.
Pierwsza w UE radiowa i portalowa redakcja z niepełnosprawnościami
Prowadzimy restaurację ZDRÓWKO którą wspiera Jarosław Uściński
