SHL Gazela to popularny motocykl z czasów PRL-u.
Okres PRL-u to czas, w którym polska myśl motoryzacyjna nie miała zbyt dużego pola do popisu. Jednak mimo to, polskim inżynierom udało się stworzyć wiele interesujących pojazdów. Mowa tutaj zarówno o samochodach osobowych, jak i motocyklach, czy ciężarówkach. Oczywiście, patrząc z perspektywy czasu łatwo dostrzec wiele mankamentów, które na co dzień doskwierały użytkownikom wymienionych sprzętów. Powinniśmy jednak pamiętać, że był to czas, w którym dostęp do wielu technologii był znacznie utrudniony. Postanowiłem rozpocząć mini-cykl artykułów, w których przedstawię kilka ciekawych konstrukcji mających swoje korzenie w tamtym okresie. Długo zastanawiałem się, od czego zacząć, jaki pojazd opisać na początku. Ostatecznie padło na, wciąż wspominany, motocykl SHL Gazela, który mimo krótkiego okresu produkcji zapisał się w krajobrazie Polski Ludowej. Dla wielu osób tak szybkie zakończenie produkcji to zmarnowanie potencjału tej konstrukcji. Przyjrzyjmy się jej bliżej.
Motocykl SHL M17 Gazela, bo tak brzmiała jego pełna nazwa, produkowany był przez kieleckie Zakłady Wyrobów Metalowych SHL Spółka Akcyjna. Jest to przedsiębiorstwo istniejące do dzisiaj, aktualnie zajmujące się między innymi produkcją części samochodowych. Jego początki sięgają 1914 roku, gdy Towarzystwo Akcyjne Suchedniowskiej Fabryki Odlewów zdecydowało się na zakup ziemi w Kielcach przeznaczonej pod budowę zakładu odlewniczego. Pierwsze motocykle opuściły bramy fabryki w 1938 roku, a były to jednoślady ochrzczone jako SHL 98. Przez wiele dekad w zakładach produkowano najróżniejsze rzeczy łącznie z pralkami wirnikowymi Frania. Jednak to właśnie motocykle SHL są ich najbardziej znanym dziełem. Spośród nich największą popularność zdobyła Gazela oraz jej poprzednik, czyli motocykl SHL M11. M11-stka przez bardzo długi okres cieszyła się dobrą opinią i była uważana za maszynę o całkiem dobrych walorach użytkowych.
SHL Gazela – początek
W 1963 roku postanowiono w kieleckich zakładach rozpocząć pracę nad następcą modelu SHL M11. W 1968 roku maszyna była gotowa i zaprezentowano ją po raz pierwszy na 38. Międzynarodowych Targach Poznańskich. SHL Gazela została przyjęta niezwykle ciepło, niemal każdy z widzów wypowiadał się o niej w samych superlatywach. Co niezwykle istotne wszystkie podzespoły składające się na motocykl zostały zaprojektowane od nowa. Całym projektem kierował mgr inż. Jerzy Pancewicz, który zadbał o to, by sylwetka Gazeli była dynamiczna i nowoczesna. Seryjna produkcja rozpoczęła się w sierpniu 1968 roku. Niestety z niewiadomych przyczyn motocykl pojawił się na rynku dopiero jesienią. Było to nieprzemyślanym posunięciem, skutkującym niewielkim zainteresowaniem wśród klientów. Motocykl SHL Gazela był również bardzo drogi, jego cena dla wielu osób była barierą nie do pokonania.
Również silnik wykorzystany w Gazeli to całkowicie nowa konstrukcja. Jednostka została zaprojektowana, a później była produkowana w Zakładach Metalowych w Nowej Dębie. Silnik został oznaczony jako W-2, a za jego projekt odpowiadał Wiesław Wiatrak. Swój znaczący udział w projekcie miała również Politechnika Krakowska, a konkretnie dr Stanisław Jarnuszkiewicz, który pomógł w optymalizacji komory spalania i kanałów przelotowych. Tak naprawdę SHL Gazela była motocyklem nowoczesnym i w niczym nieustępującym zagranicznym maszynom. Niestety problemem była cena. Za granicą, takie nowoczesne, dopracowane modele znajdowały klientów, gdyż ogólny poziom życia był znacznie wyższy. W Polsce okazało się, że popyt na tego typu motocykl jest niewystarczający i w lutym 1970 roku zakończono produkcję Gazeli. Łącznie wyprodukowano 50 tysięcy egzemplarzy motoru.
