Tenis ziemny na wózkach – Przez ostatnie 40-lecie. Tenis na wózkach był jedną z najszybciej rozwijających się i najbardziej ekscytujących dyscyplin w sporcie osób niepełnosprawnych. W 1976 r. Brad Parks, 18-letni były narciarz akrobatyczny doznaje paraliżu nóg. Podczas swojej rehabilitacji spotyka Jeffa Minnenbrakera – atletę na wózku. Rozpoczynają dyskusję na temat możliwości uprawiania tenisa na wózku. Od 1977 r.Brad i Jeff zaczynają promować tenis na wózkach na zachodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych. W czasie obozów i meczy pokazowych, rozwinął się z zajęć rekreacyjnych do profesjonalnego sportu.
Początkowo nikt, łącznie z prekursorem, nie przypuszczał, że ta nowa dyscyplina zyska tak wielu zwolenników na całym świecie. Zaczynają również ustalać zasady gry i w maju, Los Angeles City Parks i Recreation Department gości. Po raz pierwszy w historii – turniej tenisa na wózkach, w którym bierze udział 20 zawodników. Na początku roku 1980 powstaje Narodowa Fundacja Tenisa Na Wózkach (National Foundation of WheelchairTennis – NFWT). W zarządzie zasiadają Brad Parks, David Saltz, Jim Worth oraz Dave Kiley. Dziś w tenisa na wózkach grywa się w ponad 100 krajach na całym świecie. Zaczęto organizować międzynarodowe turnieje, a dzięki transmisjom telewizyjnym mecze mogły oglądać miliony fanów.
Tenis ziemny na wózkach – historia US Open / French Open / Australian Open / Wimbledon
Rusza cykl 10 turniejów w Stanach Zjednoczonych, do którego włączony jest również turniej. Wielkiego Szlema – US Open Wheelchair Tennis Championships, rozgrywany w Racquet Club of Irvine. Wzięło w nim udział ponad 70 zawodników, a zwycięzcą pierwszego Wielkiego Szlema zostaje Brad Parks. Do końca roku 1980 ponad 300 zawodników bierze udział w turniejach tenisa na wózkach w USA. W 1991 r. utworzono Związek Tenisistów na Wózkach (The Wheelchair Tennis Players Association – WTPA) pod auspicjami NFWT. Dla tenisistów przygotowano tym razem cykl turniejów o nazwie „Grand Prix Circuit”. To seria czterech największych turniejów w różnych miastach USA, z kończącym serię turniejem US Open.
W zawodach zaczynają startować zawodnicy z innych krajów. Pierwszym takim uczestnikiem jest Francuz Jean-Pierre Limborg. Którego sport tak zafascynował, że po powrocie do Paryża, razem ze swoim trenerem Pierrem Fusadem. Rozpoczyna program rozwoju tenisa na wózkach w Europie. Tenis trafia również do Australii – tam, w Sydney, program tenisa na wózkach rozpoczął Graeme Watts. W 1982 r. powstaje klub tenisa na wózkach w Garchers – Francja. Jest pierwszym europejskim krajem, który wdraża program tenisa na wózkach. Olbrzymie znaczenie odgrywają tam Yannick Noah i Henri Leconte. W 1983 r. Paryż gości pierwszy europejski turniej w tenisie na wózkach. W 1985 r. ponad 1500 tenisistów na wózkach bierze udział w turniejach w USA.
Powstaje Europejska Federacja Tenisa Na Wózkach (European Wheelchair Tennis Federation – EWTF). W 1996 r. rozegrano French Open w Antony w Paryżu. Oraz juniorski US Open w tenisie na wózkach, w którym bierze udział 60 zawodników. Od 1987 r. ITF wspomaga rozwój tenisa na wózkach oraz zarządza rozgrywkami. W 1988 r. ITF wprowadza „Regułę dwóch odbić” do regulaminu gry w tenisa. Podczas US Open powstaje Międzynarodowa Federacja Tenisa Ziemnego Na Wózkach (International Wheelchair Tennis Federation – IWTF).
Tenis ziemny na wózkach – Igrzyska Paraolimpijskie
Dzięki staraniom Johna Noakesa. (International Stoke Mandeville Wheelchair Sports Federation – ISMWSF) oraz Douga MacCurdy’ego i Eichii Kawatei. (ITF Committee of Management) tenis na wózkach zostaje po raz pierwszy zademonstrowany podczas Igrzysk Paraolimpijskich w Seulu jako dyscyplina pokazowa. W 1989 r. po raz pierwszy rozegrany zostaje Australian Open w Tenisie Na Wózkach na kortach. NationalTennis Centre at Flinders Park w Melbourne. W 1992 r. tenis na wózkach debiutuje na Igrzyskach Paraolimpijskich w Barcelonie (Hiszpania). Oficjalnie uznano go za sport paraolimpijski.
Igrzyska Paraolimpijskie – Tenis ziemny na wózkach. 
Tenis ziemny na wózkach Igrzyska Paraolimpijskie.
Randy Snow z USA oraz Monique van den Bosch z Holandii. Zdobywają złote medale paraolimpijskie zarówno w singlu, jak i w deblu. Podczas walnego zgromadzenia w Kairze, w 1997 r. Członkowie zagłosowali, aby tenis na wózkach stał się w pełni integralną częścią ITF. Na takich samych prawach jak ITF Junior oraz ITF Senior. Yannick Noah staje się pierwszym patronem tenisa na wózkach. Od 2002 r. Australian Open jest turniejem wielkoszlemowym, podczas którego rozgrywany jest na tym samym obiekcie turniej dla osób pełnosprawnych i niepełnosprawnych. W 2005 r. Wimbledon, a następnie US Open gości po raz pierwszy zarówno tenisistów pełnosprawnych, jak również tenisistów na wózkach. Od 2007 r. dołącza do tego grona Roland Garros – jako ostatni z czterech turniejów Wielkiego Szlema.
Tenis ziemny na wózkach – początki w Polsce
Pierwszy w Polsce mecz tenisa na wózkach odbył się najprawdopodobniej w 1993 roku. Sopocki pojedynek pomiędzy Klausem Salzmanem a Piotrem Jaroszewskim. Miał wprawdzie charakter pokazowo-towarzyski, lecz trudno przecenić jego znaczenie dla przyszłości tej dyscypliny. Austriak należał wówczas do czołówki światowej, w rankingu ITF zajmował miejsce w drugiej dziesiątce. Polak natomiast miał za sobą wiele obiecującą karierę badmintonisty, przerwaną przez poważny wypadek.
Rok później, z inicjatywy red. Zbigniewa Chmielewskiego i Stanisława Szczukiewicza, odbyło się zebranie założycielskie Polskiego Towarzystwa Tenisa na Wózkach. Które formalnie rozpoczęło działalność 2 stycznia 1995, ale pierwsze mistrzostwa kraju rozegrano jeszcze w sezonie 1994. W 1998 roku PTTnW przekształciło się w Polski Związek Tenisa na Wózkach, który jako samodzielna organizacja działał przez 15 lat. Następnie, w okresie przejściowym, ruchem zarządzało. Ogólnopolskie Stowarzyszenie Wspierania Tenisa Ziemnego na Wózkach. (Główne role grali w nim Grzegorz Dmeński, Włodzimierz Wapiński i Mirosław Korcz), aż do momentu kiedy. W wyniku decyzji na szczeblu rządowym – „wózkarze” znaleźli się w strukturach Polskiego Związku Tenisowego.
Tenis ziemny na wózkach – zasady gry
Gra w tenisa na wózkach odbywa się według zasad bardzo podobnych do tenisa ziemnego osób pełnosprawnych. (Wymiary kortu, siatka, sposób liczenia punktów, gemów i setów). „Wózkarze” (bo tak ich się potocznie nazywa) korzystają z tych samych kortów. I sprzętu tenisowego, stosują ten sam uchwyt rakiety, ustawienie się do piłki, uderzenia z głębi kortu. Serwis, wolej, rotacje uderzeń top spin, slajs itp. Przepisy gry też są niemal identyczne, jak w popularnym tenisie. Najważniejszą różnicą jest możliwość odbicia piłki po jej drugim odbiciu się od ziemi. Tylko za pierwszym odbiciem piłka musi trafić w kort.
Pozostałe różnice w większości wynikają z faktu, że zawodnicy w grze używają wózka. Stąd też gra prowadzona jest zasadniczo z głębi kortu i zawodnik rzadko znajduje się przy siatce. Niemniej jednak zawodnicy zaawansowani technicznie coraz częściej stosują woleje. Ci, którym serwis z góry sprawia szczególnie dużo trudności, mogą serwować z dołu. Wózek traktowany jest jako część ciała zawodnika (powiększa jego obrys), a podczas uderzania piłki, zawodnik musi na nim siedzieć. Nie wolno też używać nogi czy też protezy do hamowania lub unieruchomienia wózka podczas serwisu lub odbijania piłki. Turnieje rozgrywane są w singlu, w deblu oraz w rozgrywkach drużynowych. (World Team Cup) w kategoriach: juniorów, mężczyzn, kobiet, quad (osoby z porażeniem czterokończynowym – tetraplegia). Gra toczy się do dwóch wygranych setów. Szczegółowe przepisy są zawarte w ITF Handbook 2017.
Tenis ziemny na wózkach – jaki sprzęt
Tenis na wózkach to dyscyplina techniczna. Proces nauczania i doskonalenia nawyków czuciowo-ruchowych jest trudny i długotrwały. Niepełnosprawny tenisista musi łączyć doskonale opanowaną zdolność poruszania się na wózku z umiejętnościami technicznymi. Dużo także zależy od rodzaju wózka, na którym gra zawodnik. W początkowym okresie nauki gry w tenisa mogą być używane wózki wszystkich typów. Do gry profesjonalnej niezbędny jest jednak wózek sportowy, który charakteryzuje się lekką konstrukcją, jest trójkołowy. Nie liczy się kółka podporowego z tyłu, które można zamontować dla lepszej stabilności. Oraz ma duże koła napędowe, pochylone w stosunku do podłoża w zależności od indywidualnych upodobań zawodnika.
Koła przednie powinny być małe, co ułatwia manewrowanie wózkiem. Ogólnie, wózek powinien być zwrotny, szybki, dopasowany do potrzeb zawodnika, a jednocześnie bezpieczny i dający komfort użytkownikowi. Często ma regulowane oparcie i siedzisko. Wózki trójkołowe pojawiły się w tenisie w 1993 r. I mimo że wykorzystywane są także w innych dyscyplinach, często nazywa się je wózkami tenisowymi. Nie ma oddzielnych wymagań dotyczących rakiet. Zasadą jest jednak, że rakieta używana przez tenisistę na wózku, powinna mieć dużą główkę oraz dobry system zapewniający tłumienie drgań. Rakieta zbyt ciężka czy też niewłaściwie wyważona może sprzyjać powstawaniu urazów.
Z których najczęstszymi są zapalenia ścięgien stawów nadgarstków, łokcia i ramienia. Te powstają jednak zazwyczaj wskutek powtarzanych błędów technicznych. We wszelkich rozgrywkach używane są te same piłki, co w turniejach tenisa osób pełnosprawnych. Preferowane są korty twarde, chociaż turnieje odbywają się również na innych nawierzchniach, dopuszczonych przez ITF. Takich jak korty ziemne, sztuczne, dywanowe, trawiaste. Wbrew obiegowej opinii wielu właścicieli kortów, wózki nie powodują zniszczenia nawierzchni.
Tenis ziemny na wózkach – klasyfikacja medyczna
Kategorie niepełnosprawności w tenisie na wózkach:
OPEN – zawodnik musi mieć medycznie zdiagnozowaną niepełnosprawność. Której wynikiem jest trwała, częściowa lub całkowita utrata funkcji motorycznych. W jednej lub obu kończynach dolnych, ma jednak sprawne kończyny górne. Np. amputacja kończyn, paraplegia – porażenie dwukończynowe. Minimalne kryteria zawodników tej kategorii to deficyt neurologiczny od poziomu S1 lub wyżej, połączony z utratą funkcji motorycznych. Snkilozy, przewlekle choroby stawów, endoprotezy stawów kończyny dolnej, amputacje w obrębie kończyn dolnych.
QUAD – kategoria przeznaczona dla osób z tetraplegią (porażeniem czterokończynowym) lub po amputacji kończyny górnej; kryteria zawodników – neurologiczny deficyt na poziomie od C8 w górę, amputacja kończyny górnej, miopatie lub dystrofie mięśniowe w kończynach górnych. Zawodnicy mający kilka dysfunkcji, które uniemożliwiają poruszanie się na zwykłym wózku. I na co dzień używają wózków elektrycznych, mogą używać takich wózków do gry.
Tenis ziemny na wózkach – Polskie sukcesy m. in Tadeusz Kruszelnicki
Największymi do tej pory sukcesami polskiego tennisa na wózku pozostają 3 medale drużynowych mistrzostw świata mężczyzn. Srebrny w 2004 oraz brązowe w 2001 i 2006. Trenerami, którzy przyczynili się do tych sukcesów, byli Witold Meres i Rafał Paluch. W 2017 roku biało-czerwoni zajęli czwarte miejsce.
Tadeusz Kruszelnicki – Urodził się 19 sierpnia 1955 r. w Gliwicach. Jest najbardziej utytułowanym w historii polski tenisistą na wózku. Paraolimpijczyk, uczestnik sześciu igrzysk paraolimpijskich – w Atlancie (1996), Sydney (2000), Atenach (2004), Pekinie (2008), Londynie (2012) i Rio de Janeiro(2016). Finalista wielkoszlemowych Australian Open 2001 w grze pojedynczej i podwójnej. Australian Open 2006 w grze pojedynczej oraz US Open 2006 w grze podwójnej. Srebrny i brązowy medalista Drużynowych Mistrzostw Świata (World Team Cup). Multimedalista Mistrzostw Polski. Jest zawodnikiem praworęcznym. Odniósł wiele sukcesów w turniejach międzynarodowych. Najwyższy światowy ranking w grze pojedynczej – trzecie miejsce (2006) i w grze podwójnej – piąta pozycja (2003).
Tenis ziemny na wózkach – zalety tenisa na wózku
Dla osoby niepełnosprawnej sport powinien być skutecznym środkiem przywrócenia kontaktu. Ze światem zewnętrznym i ułatwienia jego reintegracji ze społecznością, jako pełnoprawnego obywatela. Należy tylko wybrać dyscyplinę, która będzie dostosowana do naszych zainteresowań i możliwości. Dla osób uprawiających tenis na wózkach to nie tylko atrakcyjna forma aktywności.
I realizowania się w życiu, ale też rodzaj aktywnej rehabilitacji. Przez uprawianie sportu, osoby upośledzone fizycznie. Wciągane są do czynnego udziału w życiu, co dodatnio wpływa na ich stan fizyczny i psychiczny. Zawodnik staje się bardziej samodzielny, zauważa, że pomimo swojej niepełnosprawności, jest w stanie być niezależny. Tenis na wózkach pozwala na wzmocnienie siły mięśni, koordynacji wzrokowo-ruchowej. Dzięki treningom poprawia się sprawność w poruszaniu na wózku, refleks, zwinność. Ten rodzaj sportu ma przede wszystkim wysokie walory psychoterapeutyczne, wypływające z konieczności wykazania się przez gracza aktywną i samodzielną pracą. Ciągłe zmiany sytuacji na korcie są elementem ćwiczącym uwagę i zdolność koncentracji.
Zainteresował cię nasz materiał? Przeczytaj także: Paratriathlon dla osób niepełnosprawnych
