Pierwszym samochodem zaprojektowanym i wyprodukowanym po I Wojnie Światowej był Fiat 501 auto które zmotoryzowało Italię ale także było popularne w II RP.
Fiat 501 pierwsza motoryzacyjna konstrukcja po I wojnie światowej
Fiat 501 a odbudowa kraju, po zakończonej I wojnie przystąpiono do odbudowy kraju ze zniszczeń. Jednak bez środków lokomocji było to wręcz nieosiągalne. Dlatego też równolegle prowadzono prace – w odbudowie przemysłu motoryzacyjnego.
Po pierwszych próbach produkcyjnych, które nierzadko kończyły się fiaskiem zdano sobie realnie sprawę, że droga opracowania własnych motoryzacyjnych konstrukcji wiąże się z niebagatelnymi kosztami, jest zawiła technologicznie i wymaga sporo czasu. Nie można mieć też pewności co do jej efektów. W takiej sytuacji najlepszym rozwiązaniem stał się zakup licencji od marki z wyrobioną reputacją. W 1931 r. Państwowe Zakłady Inżynierii podpisały umowę z włoską spółką akcyjną FIAT na prawo wykonywania wyrobów tej firmy. Szybko podjęto się odpowiednich działań. Wraz z początkiem 1932 r. powstała fabryka Polskich Fiatów – Fabryka Samochodów Osobowych i Półciężarowych. Seryjna produkcja ruszyła latem 1935 r.
Polski Fiat 501
Firma Polski Fiat S.A. została utworzona w 1920 roku jako polski oddział włoskiej marki Fiat zajmującej się sprzedażą samochodów. Fiat planował wybudować w Polsce fabrykę – miała się ona mieścić na ul. Sapieżyńskiej w Warszawie, lecz budowa nie doszło do skutku z powodu trudności ekonomicznych. 21 września 1931 roku polski rząd podpisał porozumienie z FIAT-em dotyczące produkcji samochodów na licencji marki w Państwowych Zakładach Inżynierii w Warszawie przy ul. Terespolskiej. Kontrakt został zawarty na okres 10 lat (do 1 stycznia 1942r). Fiat za cel obrał sobie opracowanie projektu fabryki, dostarczenie oprzyrządowanie, przygotowanie stosownej dokumentacji i udzielenie pomocy w jej uruchomieniu.
Samochody były sprzedawane i serwisowane przez polsko-włoską firmę Polski Fiat S.A. i nosiły markę Polski Fiat. Dla Polski, która potrzebowała nagłego rozwoju rynku motoryzacyjnego w celu odbudowy kraju po zniszczeniach I wojny światowej owa współpraca okazała się zbawienna w skutkach. Umowa ta była pierwszą umową tego typu zawartą przez Fiata. Ponadto firma wyraziła zgodę na używanie swojej marki przez zagranicznego producenta. Pierwsze samochody były montowane z włoskich części – słynny model 508. Od 1935 roku fabryka zaczęła produkować całe samochody. Z fabryki na ul. Terespolskiej wyszły takie modele jak:
– Polski Fiat 508– samochód kompaktowy
– Polski Fiat 518– samochód klasy średniej
– Polski Fiat 618– ciężarówka o masie 1,5 t
– Polski Fiat 621– ciężarówka o masie 2,5 t, także autobus (w wariancie 621R)
Wyprodukowane zostały również specjalne modele wojskowe:
– Polski Fiat 508 Łazik
– Polski Fiat 508/518
Marka przestała istnieć wraz z wybuchem II wojny światowej kiedy to fabryka została zbombardowana przez Niemców w 1939 roku.
Fiat 501 to model samochodu produkowanego przez włoski koncern Fiat w latach 1919 – 1926. Jest to pierwszy model, który doczekał się seryjnej produkcji po I wojnie światowej. W roku 1921 pojawiły się wersje sportowe modelu: S i SS. Wyprodukowano 47,600 sztuk Fiata 501.
Polski Fiat 501 – historia fabryki
Historia polskiego oddziału marki Fiat rozpoczyna się od budowy w Warszawie przy ulicy Zakroczymskiej fabryki samochodów. Inwestycja została przerwana na rzecz stacji obsługi pojazdów marki Jednak została podpisana umowa licencyjna na podstawie której w Polsce w Państwowych Zakładach Inżynierii w Warszawie montowano modele Fiat 508 oraz Fiat 621. Warto dodać, że 22 grudnia 1965 roku między Fiatem a Motoimportem zawarta została umowa licencyjna na uruchomienie w warszawskiej fabryce FSO na Żeraniu produkcji nowoczesnego samochodu osobowego.
Fiat 501 Torpedo
Jaki był Fiat 501 Torpedo, pierwszy samochód marki wyprodukowany po I Wojnie Światowej jeden z tych które doprowadziły do umowy licencyjnej i produkcji Fiata w Polsce. Samochód był prostą konstrukcją typu otwartego wyposażoną w 4 cylindrowy silnik o pojemności 1470 cm3 czyli w skrócie półtora litra. Ta pojemność odcisnęła piętno na napędach marki, przez lata również u nas była to standardowa pojemność kolejnych konstrukcji silników. Pierwszy model legitymował się mocą 23 KM i był zasilany pojedynczym gaźnikiem a napęd na tylną oś przekazywała 4 biegowa skrzynia. Jak na tamte czasy dla auta o wadze 900 kg taki zespół napędowy lokował je dość wysoko, oczywiście hamulce były bębnowe i w dodatku mechaniczne.
Fiat 501SS
Najmocniejszą wersją była 501SS, silnik oczywiście nadal miał półtora litra pojemności i 4 biegową skrzynię ale był podkręcony do 30 KM. Taka moc wyraźnie poprawiała parametry dynamiczne tego auta i w Polsce różni lanserzy z bogatych sfer uwielbiali w nim pokazywać się biorąc udział w licznych konkursach, wyścigach i pokazach organizowanych głównie w Warszawie i Zakopanem. Nadwozie typu kabriolet idealnie do takich celów się nadawało a szofer prezentował się w pełnej krasie.
Głównym założeniem produkcji Fiata 508 było stworzenie małego samochodu rodzinnego. Dostępny był on w dwóch wersjach: 4-drzwiowe sedan oraz 2/4- drzwiowy kabriolet. Jednostka napędowa to prosto-4 1460 cc, skrzynia 4-biegowa manualna pozwala sprawnie poruszać się samochodem. Jego rozstaw osi to: 265 cm, a masa 900 kg. Za poprzednika Fiata 501 uważa się Fiata Zero, z kolei następcą był Fiat 503.
Z kolei w 1967 roku rozpoczęto produkcję licencyjną modelu Fiat 125 znanego również pod nazwą Polski Fiat 125p. W 1973 roku w Fabryce Samochodów Małolitrażowych w Bielsku-Białej oraz Tychach przystąpiono do produkcji modelu 126p.
22 maja 1992 roku na bazie Fabryki Samochodów Małolitrażowych w Bielsku-Białej i Tychach powstała spółka Fiat Auto Poland – jednak 90% udziałów posiadał koncernu Fiat.
Współcześnie, koncern FIAT zajmuje się głównie produkcją samochodów osobowych oraz dostawczych. Zalicza się go do wielkiej grupy przemysłowej, która swoją działalność przede wszystkim koncentruje na branży motoryzacyjnej. Koncern projektuje, produkuje oraz sprzedaje m.in. samochody ciężarowe, autobusy. Ta traktory, maszyny rolnicze, maszyny do robót ziemnych, silniki, a w przeszłości także samoloty.
Nie są znane dane dotyczące liczby zachowanych egzemplarzy Fiata 501 do naszych czasów. Wiele z nich zostało zniszczonych w trakcie II Wojny Światowej – jednak jakaś część przetrwała najazdy i była użytkowana nawet po wojnie.
przeczytaj też Krótka Historia Przedwojennej Polskiej Motoryzacji