Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”
Od 2011 roku dzień 1 marca został ustanowiony świętem państwowym, poświęconym żołnierzom zbrojnego podziemia antykomunistycznego,
jest to Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”.
Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (WiN), właśc. Ruch Oporu bez Wojny i Dywersji „Wolność i Niezawisłość” – cywilno-wojskowa organizacja konspiracyjna założona 2 września 1945 w Warszawie. Jej trzon stanowiły pozostałości rozwiązanej Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj.
WiN przejęła jej strukturę organizacyjną, kadry, majątek, a także częściowo oddziały leśne. Dowódcy obszarów DSZ zostali prezesami obszarów WiN.
Powołanie WiN było próbą przekształcenia konspiracji wojskowej w cywilny ruch społeczno-polityczny; deklarowało walkę w obronie podstawowych praw obywateli, wolności oraz niezawisłości (suwerenności) państwa polskiego, żądało przeprowadzenia w Polsce wolnych wyborów parlamentarnych, poprzedzonych przywróceniem swobody zrzeszania się i prasy, popierało politykę S. Mikołajczyka i PSL, zachowywało niezależność od władz RP na uchodźstwie. W 1946 WiN ograniczyło poparcie dla PSL i podporządkowało się władzom RP na uchodźstwie oraz, przewidując szybki wybuch kolejnej wojny światowej, uznało prymat walki zbrojnej o odzyskanie niepodległości Polski; podjęło współpracę z innymi organizacjami podziemnymi (przedstawiciele obszaru centralnego współtworzyli Komitet Porozumiewawczy Organizacji Polski Podziemnej). Organy najwyższych władz Zrzeszenia tworzyły Główny Komitet Wykonawczy i podporządkowany mu ZG (powołano 4 zarządy, kolejno rozbijane przez UB).
Zarządy Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość
- 2 września 1945 do 5 listopada 1945 płk Jan Rzepecki („Prezes”) – prezes I Zarząd Główny WiN
- 5 listopada 1945 do 5 listopada 1945 ppłk Jan Szczurek-Cergowski – prezes I Zarząd Główny WiN
- listopada 1945 do 18 października 1946 płk Franciszek Niepokólczycki („Teodor”) – prezes II Zarząd Główny WiN
- października 1946 do 5 stycznia 1947 ppłk Wincenty Kwieciński („Głóg”) – prezes III Zarząd Główny WiN
- 5 stycznia 1947 do 27 listopada 1947 ppłk Łukasz Ciepliński („Pług”) – prezes IV Zarząd Główny WiN
5 października 1950 r. rozpoczęła się rozprawa przed Sądem Rejonowym w Warszawie. Na ławie oskarżonych zasiedli: Łukasz Ciepliński, Adam Lazarowicz, Mieczysław Kawalec, Ludwik Kubik, Józef Rzepka, Franciszek Błażej, Józef Batory, Karol Chmiel, Joanna Czarnecka i Zofia Michałowska. Zarzucano im m.in. współpracę z Niemcami podczas okupacji i działania przeciw tzw. władzy ludowej. Składowi sędziowskiemu przewodniczył płk Aleksander Warecki.
14 października 1950 r. sąd wydał wyrok. Prezes IV Zarządu Łukasz Ciepliński został pięciokrotnie skazany na śmierć. Najwyższy wymiar orzeczono także wobec sześciu jego najbliższych współpracowników. Kubik dostał dożywocie, a Czarnecka i Michałowska wieloletnie więzienie.
Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych” – wyrok
1 marca 1951 roku jest dniem szczególnie symbolicznym dla żołnierzy antykomunistycznego podziemia – tego dnia w więzieniu mokotowskim w Warszawie władze komunistyczne wykonały wyroki śmierci na siedmiu członkach IV Zarządu Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Straceni zostali: ppłk Łukasz Ciepliński, mjr Adam Lazarowicz, mjr Mieczysław Kawalec, kpt. Franciszek Błażej, kpt. Józef Rzepka, por. Karol Chmiel i por. Józef Batory.
Polskie podziemie antykomunistyczne działało od wkroczenia wojsk radzieckich na tereny przedwojennej II RP, a jego korzenie są silnie splecione z ogólnokrajową akcją „Burza”. Zdaniem prof. Jana Żaryna ponad 20 tysięcy żołnierzy zginęło bądź zostało zamordowanych skrytobójczo lub w więzieniach NKWD i UB, część wywieziono na Wschód, wielu skazano na kary pozbawienia wolności. W końcu lat 40. i na początku 50. ponad 250 tys. ludzi więziono i przetrzymywano w obozach pracy. Członków podziemia przez lata represjonowano, dyskryminowano. Mieli trudności w znalezieniu pracy, awansach, a szykany koncentrowały się także na ich rodzinach.
Za datę końcową jego działalności przyjmuje się śmierć ostatniego walczącego dowódcy oddziałów antykomunistycznych, sierżanta Józefa Franczaka ps. „Lalek” – 21 października 1963 roku.
Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych” – geneza powstania
W 2011 roku, między innymi dzięki staraniom Instytutu Pamięci Narodowej i Porozumienia Organizacji Kombatanckich i Niepodległościowych, 1 marca został ogłoszony Narodowym Dniem Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”. Głównym założeniem nowego święta było przywrócenie pamięci o żołnierzach polskiego podziemia niepodległościowego i antykomunistycznego, którzy sprzeciwiali się władzy ludowej. Wagę utrzymywania pamięci o „żołnierzach wyklętych” uzasadniał Janusz Kurtyka: powinniśmy pamiętać, że antykomunistyczna konspiracja po drugiej wojnie światowej była dalszym ciągiem konspiracji AK-owskiej. […] To oczywiste, że jeśli kultywujemy pamięć o Polskim Państwie Podziemnym, to powinniśmy również pamiętać o czynie żołnierzy konspiracji antykomunistycznej. Bo to była walka o niepodległość.
W okresie PRL-u „Żołnierze Wyklęci” opisywani byli jako „złodzieje, mordercy, bandyci i antysemici” – głównie za sprawą peerelowskiej propagandy. Po raz pierwszy nowe określenie pojawiło się dzięki wystawie fotografii „Żołnierze wyklęci”, zorganizowanej przez Ligę Republikańską na Uniwersytecie Warszawskim w 1992 roku. Jego autorem był Leszek Żebrowski. Termin ten zaczął pojawiać się coraz częściej, zaktywizował też działania mające na celu czy to unieważnianie wyroków ogłoszonych podczas procesów pokazowych, czy znalezienie anonimowych mogił żołnierzy pozbawionych życia w okresie stalinowskim (pozwoliło to na odkrycie na przykład Kwatery na Łączce).
Zbigniew Herbert
WILKI
Marii Oberc
Ponieważ żyli prawem wilka
historia o nich głucho milczy
pozostał po nich w kopnym śniegu
żółtawy mocz i ten ślad wilczy
szybciej niż w plecy strzał zdradziecki
trafiła serce mściwa rozpacz
pili samogon jedli nędzę
tak się starali losom sprostać
już nie zostanie agronomem
,,Ciemny” a ,,Świt” – księgowym
„Marusia” – matką ,,Grom” – poetą
posiwia śnieg ich młode głowy
nie opłakała ich Elektra
nie pogrzebała Antygona
i będą tak przez całą wieczność
w głębokim śniegu wiecznie konać
przegrali dom swój w białym borze
kędy zawiewa sypki śnieg
nie nam żałować – gryzipiórkom –
i gładzić ich zmierzwioną sierść
ponieważ żyli prawem wilka
historia o nich głucho milczy
został na zawsze w dobrym śniegu
żółtawy mocz i ten trop wilczy
Czytaj także na naszej stronie https://bezpiecznapodroz.org/2022/02/14/80-rocznica-powstania-ak/
Słuchaj także Radia Bezpieczna Podróż https://bezpiecznapodroz.org/sluchaj-nas-online/
Biogramy Żołnierzy Wyklętych https://podziemiezbrojne.ipn.gov.pl/zol/biogramy
Cześć i chwała Bohaterom !!!
