Kajakarstwo wśród osób niepełnosprawnych – dyscyplina Paraolimpijska, oraz Olimpiad Specjalnych. Jako forma sportu kajakarstwo oprócz sportu paraolimpijskiego uprawiane jest również przez osoby z niepełnosprawnością intelektualną oraz osoby niewidome i niedowidzące.
W Polsce zawody kajakowe rozgrywane są jako oficjalna dyscyplina Olimpiad Specjalnych, a rywalizacja odbywa się na dystansach 200m i 500m. Parakajakarstwo zadebiutowało na Igrzyskach Paraolimpijskich w Rio de Janeiro w 2016 roku.
Parakajakarstwo wyróżnia się spośród innych, ponieważ pozwala cieszyć się z rywalizacji praktycznie wszystkim grupom sportowców niepełnosprawnych.
Kajakarstwo wśród osób niepełnosprawnych – historia
W 2009 r. Międzynarodowa Federacja Kajakarstwa (ICF) rozpoczęła współpracę z Międzynarodową Federacją Va’a (International Va’a Federation – propaguje łodzie polinezyjskie. Zbudowane są z kadłuba głównego i jednego pływaka), aby w czasie mistrzostwa świata w kanadyjskim Dartmouth zainaugurować Program Rozwoju Parakajakarstwa. Przede wszystkim służyć to miało rozpowszechnieniu kajakarstwa na skalę światową wśród osób z niepełnosprawnościami. Parakajakarstwo umożliwia osobom z dysfunkcją narządu ruchu, uprawianie sportu w wymiarze rekreacyjnym i wyczynowym. I dlatego nazwa dyscypliny ma oddawać ducha idei ruchu paraolimpijskiego. Tajemnica błyskawicznej, światowej ekspansji parakajakarstwa zawarta jest w formule wspólnej organizacji mistrzostw świata i mistrzostw kontynentalnych. Dyscyplina paraolimpijska „przenika się” z olimpijską i obie nabierają charakteru integracyjnego, stając się – obok wioślarstwa – bez wątpienia ewenementem w świecie sportu.
ICF zbudowała parakajakarstwo jak gdyby od szczytu piramidy, bez mozolnego budowanie jej bazy. Wizja ekspresowej możliwości startu w zawodach rangi mistrzostw świata i mistrzostw Europy, bez uciążliwych kwalifikacji. Była nęcąca zarówno dla pionierów nowej dyscypliny (dzisiaj już tak łatwo oczywiście nie jest), jak i narodowych związków. ICF zobligowało swoje narodowe federacje do szybkiego włączenia parakajakarstwa w struktury.
Kajakarstwo wśród osób niepełnosprawnych – historia dyscypliny w Polsce
Podobnie potoczyła się historia dyscypliny w Polsce. W 2009 r., za sprawą poznańskiego stowarzyszenia „Start”, dyscyplina zaczęła przybierać formy zorganizowane. Pierwszym trenerem był Paweł Łukaszewicz. W czasie drugich mistrzostw świata w 2010 r. – w Poznaniu – wystartowało ponad 60 zawodników z 26 krajów z 5 kontynentów. Tym samym dyscyplina spełniła kryteria niezbędne do aplikowania o włączenie jej przez IPC do programu igrzysk paraolimpijskich. Nastąpiło to w grudniu w 2010 r. Aż do roku 2011 w naszym kraju sport rozwijał się oddolnie, wyłącznie przez zaangażowanie się poznańskiego „Startu”.
Kajakarstwo wśród osób niepełnosprawnych – wyścig kajakowy. 
Kajakowy wyścig. Wyścig kajakowy w Poznaniu. Poznań wyścig kajakowy. 
Zawody kajakarstwa górskiego. Zawody kajakarskie.
Dopiero pod koniec wspomnianego roku Polski Związek Kajakowy oficjalnie włączył dyscyplinę w swoje struktury. A rok później zaczęło ją wspierać Ministerstwo Sportu i Turystyki. Wypracowano podstawy model działań i przygotowań do imprez międzynarodowych. Inicjatorzy polskiego parakajakarstwa zadbali także o utworzenie narodowego systemu klasyfikacji medycznej. Wyszkolono w kraju i za granicą zespół klasyfikatorów medycznych i technicznych, zarządzany przez Międzynarodowego Klasyfikatora Medycznego ICF (Beata Dobak-Urbańska). Narodowego Klasyfikatora Technicznego (Michał Starczewski).
Ukoronowaniem wysiłków budowania parakajakarstwa w naszym kraju były dwa medale Igrzysk Paraolimpijskich w Rio de Janeiro. Złoty Jakuba Tokarza („Start” Wrocław) i brązowy Kamili Kubas („Start” Zielona Góra). Polscy zawodnicy parakajakarstwa dokonali przełomu, zdobywając na letnich igrzyskach pierwsze medale w historii tej dyscypliny. Dodatkowo zaś Jakub Tokarz zdobył pierwszy złoty medal dla PZKaj w historii występów na akwenach olimpijskich.
Kajakarstwo wśród osób niepełnosprawnych – zasady gry
Parakajakarstwo stwarza możliwość udziału w rywalizacji sportowej zawodnikom z dysfunkcją narządu ruchu. Zasady rozgrywania wyścigów są bardzo podobne do tych stosowanych u osób pełnosprawnych. A ewentualne modyfikacje wprowadzane są jedynie dla zapewnienia pełnego bezpieczeństwa startujących. Zasadą jest także wspólna z pełnosprawnymi organizacja zawodów rangi mistrzostw lub Pucharu Świata czy Kontynentu. Obowiązują trzy klasy startowe w kajakach (KL1, KL2 i KL3 ) i trzy w kanadyjkach (VL1, VL2 i VL3). W zależności od stopnia i rodzaju dysfunkcji narządu ruchu oraz od poziomu sprawności fizycznej zawodnika.
Kajakarstwo wśród osób niepełnosprawnych – klasyfikacja medyczna
Są trzy grupy dysfunkcji (dotyczących wyłącznie kończyn dolnych i tułowia), kwalifikujących do konkurencji kajakowych. Ograniczenie siły mięśniowej, ograniczenie zakresu ruchu, amputacje i niedorozwoje kończyn dolnych. Są też grupy dysfunkcji niekwalifikujących do konkurencji kajakowych. Skrócenia, różnice w długości kończyn dolnych, karłowatość, hipertonia, ataksja, atetoza, dysfunkcje narządu wzroku, dysfunkcje intelektualne. W kanadyjkach są cztery grupy kwalifikujących dysfunkcji. Ograniczenie siły mięśniowej, ograniczenie zakresu ruchu, amputacje i niedorozwoje kończyn dolnych oraz mózgowe porażenie dziecięce.
(CPISRA Class 4). Proces klasyfikacji jest prowadzony przez grono składające się z klasyfikatora medycznego i klasyfikatora technicznego. Obejmuje pięć etapów: test kończyn dolnych, test tułowia, test na wodzie i test na ergometrze. Tuż przed testem na wodzie, obserwacja zawodnika – podczas zawodów i poza nimi, finalna ocena i przyznanie klasy sportowej.
Kajakarstwo wśród osób niepełnosprawnych – sprzęt
Wyścigi w parakajakarstwie rozgrywane są na dystansie 200 m (sprint) w konkurencjach indywidualnych. Kobiet i mężczyzn na kajaku (K1) lub kanadyjce ze stabilizatorem (V1). Pływa się na kajakach nieco szerszych niż te używane w kajakowym sprincie. Z kolei kanadyjka różni się od klasycznej nie tylko posiadaniem stabilizatora, ale także siedzącą, a nie klęczącą pozycją zawodnika. Regulamin ICF, obok różnych parametrów konstrukcyjnych, określa maksymalną długość kajaków i kanu. Oraz ich minimalną wagę (dla kajaków także minimalną szerokość).
Kajakarstwo wśród osób niepełnosprawnych – rozwój
W igrzyskach paraolimpijskich w Rio rozegrano 6 konkurencji wyłącznie kajakowych (3 męskie i 3 kobiece). Z udziałem 60 zawodników z 26 krajów. Na igrzyskach w Tokio w 2020 r. zwiększyła się liczba konkurencji o kolejne 3 (doszły kanadyjki). I wystartowało, aż 90 sportowców, co jest wyrazem docenienia rozwoju tego sportu przez Międzynarodowy Komitet Paraolimpijski.
Rozwój sportu wiąże się z rozwojem nowych metod adaptacji sprzętu. Daje to możliwość przeniesienia tych udogodnień na pole adaptowanej aktywności fizycznej. Jaką jest rekreacja i turystyka kajakowa osób niepełnosprawnych oraz uprawiania kajakarstwa większej liczbie osób z niepełnosprawnością.
Zainteresował cię nasz materiał? Przeczytaj także: Transfer osoby niepełnosprawnej do auta
