Piłka siatkowa na siedząco – piłka siatkowa rozgrywana na siedząco to zespołowa gra sportowa oparta na przepisach gry w piłkę siatkową. Gra została wymyślona jako sport dla osób niepełnosprawnych. Obecnie uprawiają ją również pełnosprawni siatkarze. Zasady tak zmodyfikowano, by na jednym boisku – mając równe szanse na wygraną – mogły grać zarówno osoby niepełnosprawne, jak i pełnosprawne. Powstała z połączenia dwóch gier: niemieckiego sitzballu oraz siatkówki.
Piłka siatkowa na siedząco – historia
Gra powstała w Holandii po II wojnie światowej, jako sport dla weteranów wojennych. W roku 1956 Holenderska Federacja Sportu wprowadziła nowy sport, nazywając go sitting volleyball (siedząca piłka siatkowa). Którym zainteresowali się nie tylko niepełnosprawni sportowcy, ale też siatkarze zmagający się z kontuzjami stawów kolanowych i skokowych. W 1978 r. Światowa Organizacja Sportu Niepełnosprawnych oficjalnie zaakceptowała ją, jako dyscyplinę sportu. Która w 1980 roku wprowadziła piłkę siatkową na siedząco do rodziny dyscyplin paraolimpijskich. Od roku 1993 regularnie rozgrywane są mistrzostwa świata, mistrzostwa Europy oraz puchar interkontynentalny. W których startują drużyny narodowe – męskie oraz żeńskie.
Polska była gospodarzem mistrzostw świata w 2014 r. Mistrzostw Europy w 2009 i 2013 r. oraz Klubowego Pucharu Europy w 2005 i 2011 r. Toteż nie ulega wątpliwości, iż sport ten w naszym kraju dynamicznie się rozwija. Aktualnym mistrzem paraolimpijskim wśród męskich drużyn narodowych jest reprezentacja Iranu, mistrzem świata zaś i Europy zespół Bośni i Hercegowiny. Wśród kobiet dominują Amerykanki (złoty medal paraolimpjiski w Rio de Janeiro) i Chinki (mistrzynie świata oraz Azji). Do czołowych drużyn narodowych męskich zalicza się Brazylię, Egipt, Niemcy i Ukrainę. Czołówka wśród kobiet to zespoły z Holandii, Brazylii i Ukrainy.
Jednym z reprezentantów Iranu jest Morteza Mehrzadselakjani – drugi najwyższy obecnie żyjący człowiek – 246 cm. Który znacząco przyczynił się do zdobycia przez jego reprezentację złotego medalu paraolimpijskiego w 2016 r.
Męska reprezentacja naszego kraju startuje w rozgrywkach międzynarodowych od 1997 r. Najlepsze dotychczasowe wyniki to piąte miejsce w mistrzostwach Europy w 2005 r. oraz szóste w 2011, 2013 i 2015 r. Kobiety zadebiutowały podczas organizowanych przez Polskę mistrzostw Europy w 2009 r. Siódmy rok z rzędu mistrzami Polski w siatkówce na siedząco zostali zawodnicy Integracyjnego Klubu Sportowego Atak Elbląg.
Piłka siatkowa na siedząco – zasady gry
Pole gry to prostokąt o wymiarach 6 m szerokości i 10 m długości. Linia środkowa dzieli boisko na dwie połowy o długości 5 m. Linia ataku oddalona jest o 2 m od środkowej. Wyznaczając tym samym pole ataku o wymiarach 6 m na 2 m. Wymiary siatki do gry są równie proporcjonalnie pomniejszone. Długość siatki to 7 m, z czego 6 m jest pomiędzy antenkami. Szerokość siatki wynosi 80 cm, a ponieważ wymiary oczka. W siatce są takie same jak w tradycyjnej siatkówce, toteż jest ich o dwa mniej czyli osiem. W rozgrywkach męskich siatkę zawiesza się na wysokości 115 cm od podłoża. Natomiast w żeńskich górna taśma znajduje się o 10 cm niżej.
Na uwagę zasługuje fakt, że pomniejszone wymiary boiska powodują zwiększenie znaczenia technicznego wyszkolenia zawodników w utrzymaniu ciągłości i skuteczności gry.
Przepisy obowiązujące w piłce siatkowej na siedząco niewiele różnią się od stosowanych w najpopularniejszej jej odmianie. Podstawowe różnice to:
– Od momentu wprowadzenia piłki do gry, aż do zakończenia akcji. Zawodnik musi być w kontakcie z podłożem jakąkolwiek częścią tułowia (najczęściej są to pośladki).
– Pozycję zawodnika w stosunku do linii ataku oraz linii końcowej boiska wyznacza jego „siedzenie” (przykład: nogi zawodnika wykonującego zagrywkę. Mogą być na boisku pod warunkiem, że jego pośladki pozostają za jego końcową linią).
– Dozwolone jest blokowanie zagrywki, a ewentualny kontakt piłki z rękami blokujących. W przypadku kontynuacji gry, nie jest liczony jako pierwsze odbicie.
– W piłce siatkowej na siedząco nie wolno dotykać tylko górnej taśmy siatki. Dozwolone jest dotykanie pozostałej jej części w taki sposób, aby nie przeszkadzać w grze drużynie przeciwnej.
Charakterystycznym dla piłki siatkowej na siedząco jest fakt. Że kończyny górne wykorzystywane są nie tylko do odbić piłki, ale również do przemieszczania się po boisku. Integracyjny charakter gry – dodany do wszystkich innych walorów tradycyjnej siatkówki – stanowi o wyjątkowości tej dyscypliny.
Piłka siatkowa na siedząco – klasyfikacja medyczna
Siatkówka na siedząco jest jednym z nielicznych sportów, w którym powiedzenie, że jest to sport dla wszystkich, nie jest przesadzone. W tej dyscyplinie – nawet na najwyższym poziomie rozgrywek – miejsce na boisku znajdzie się dla:
– niepełnosprawnych i pełnosprawnych,
– 14-latka i 60-latka,
– kobiety i mężczyzny.
W rozgrywkach rangi igrzysk paraolimpijskich, mistrzostw świata i Europy. Mogą grać tylko zawodnicy, u których stwierdzono trwałą niepełnosprawność narządu ruchu w stopniu znacznym lub minimalnym. Przy czym na boisku może przebywać tylko jeden zawodnik z minimalnym uszkodzeniem narządu ruchu. Natomiast w rozgrywkach klubowych na całym świecie w szóstce, która aktualnie przebywa na boisku. Dopuszcza się obecność dwóch pełnosprawnych zawodników i jednego z minimalnym uszkodzeniem narządu ruchu. Decyzję o kwalifikacji do danej grupy zawodników podejmują klasyfikatorzy na podstawie dokumentacji medycznej oraz testów badających stopień dysfunkcji narządu ruchu.
Najczęściej obserwowane dysfunkcje aparatu ruchu:
– amputacje kończyn dolnych i górnych,
– niedowłady kończyn dolnych i górnych,
– skróty kończyn dolnych i górnych,
– dysplazja lub luksacja stawów biodrowych,
– stan po przebytej chorobie Perthesa,
– stwierdzona niestabilność w stawie kolanowym (np. zerwane więzadła krzyżowe),
– chondromalacja rzepki,
– ograniczone zakresy ruchów w stawach (np. brak zgięcia w stawie kolanowym),
– osłabiona siła mięśni kończyn dolnych i górnych,
– endoproteza bioder lub kolan,
– ciężkie zaburzenia krążenia w kończynach dolnych,
– staw rzekomy kończyny dolnej,
– luksacja stawu ramienno-łopatkowego,
– mózgowe porażenie dziecięce (diplegia ze spastycznością 1–2 stopni, hemiplegia ze spastycznością 1–2 stopni, monoplegia i minimalna atetoza).
Bardzo często zawodnikami zakwalifikowanymi do grupy z minimalnym uszkodzeniem narządu ruchu są byli siatkarze po przebytych kontuzjach. U których – z powodu zniszczenia powierzchni stawowych – nie można przeprowadzić, np. rekonstrukcji więzadeł krzyżowych. W związku z czym ich uszkodzenie narządu ruchu określa się jako trwałe. Oczywistym jest, że z racji wyszkolenia technicznego oraz parametrów fizycznych, łatwo adoptują się oni do piłki siatkowej na siedząco.
Zainteresował cię nasz materiał? Przeczytaj także: Rugby na wózkach inwalidzkich
