FSO Polonez Coupe – motoryzacyjne marzenie wielu Polaków
W historii polskiej motoryzacji pojawiają się samochody wokół których narosło wiele legend i ciekawostek. Idealnym przykładem takiego samochodu jest FSO Polonez Coupe. Odmiana ta jeszcze przed oficjalną premierą budziła wielkie zainteresowanie i zaciekawienie wśród polaków. Nie inaczej było już po oficjalnym zaprezentowaniu modelu. Tak duże zainteresowanie tą odmianą Poloneza wynika z faktu, że model ten był praktycznie niedostępny dla przeciętnego obywatela. Było tak zarówno w czasach kiedy tą odmianę produkowano, jak i obecnie, ponieważ zachowało się niezwykle mało oryginalnych Polonezów z nadwoziem coupe.
Mówiąc o Polonezie coupe warto też wspomnieć o wersji trzydrzwiowej, zaznaczając, że jest to całkiem inny model Poloneza. O tej odmianie wspomnimy trochę szerzej w dalszej części artykułu. Ogólnie rzecz ujmując można stwierdzić, że FSO Polonez Coupe była to trzydrzwiowa odmiana samochodu FSO Polonez MR’78 produkowana w latach 1981 oraz 1983 w krótkich seriach. Stąd też bardzo mała liczba egzemplarzy, które zachowały się do dnia dzisiejszego. Warto w tym miejscu wspomnieć także o tym, że wersja coupe jak i trzydrzwiowa zostałą zaprezentowana szerszej publiczności w 1982 roku na Międzynarodowych Targach Poznańskich.
FSO Polonez Coupe – projekt oraz charakterystyka nadwozia
Sam projekt nadwozia oraz specyfikacja techniczna powstała we Włoszech. Model ten zaprojektowano w Centro Stile Fiat, a przy projektowaniu modelu brali udział zarówno włoscy konstruktorzy i projektanci jak i polscy inżynierowie oraz styliści. Można śmiało powiedzieć, że był to projekt, który powstał na drodze współpracy polskich oraz włoskich konstruktorów. Jednak decydujący wpływ na kształt nadwozia oraz specyfikację techniczną mieli Włosi.
Podstawową różnicą między standardową odmianą Poloneza, a wersją coupe był brak tylnych drzwi. Jednak to dopiero początek zmian w konstrukcji wersji coupe. Tak naprawdę ta odmiana w bardzo wielu aspektach różniła się od standardowej pięciodrzwiowej wersji Poloneza. W procesie produkcji niszowej odmiany Poloneza zastosowano także dłuższe przednie drzwi, które następnie paradoksalnie trafiły także do dostawczej wersji Poloneza czyli modelu Truck. Kolejne różnice względem podstawowej wersji to inne wymiary nadwozia oraz inna masa własna pojazdu. Do różnic stylistycznych warto zaliczyć także dużo szersze boczne słupki, które były chromowane.
Zastosowanie nadwozia trzydrzwiowego wymusiło na projektantach i konstruktorach zastosowanie innych przetłoczeń bocznych oraz zmienionych tylnych bocznych szyb. Zmiany nadwoziowe charakteryzowały się tym, że wersja coupe miała znacznie lepszą sztywność skrętną nadwozia. Działo się tak przede wszystkim ze względu na mniejszą ilość drzwi, ale także dzięki zastosowaniu znacznie grubszych progów, które były wzmocnione.
FSO Polonez Coupe – dwie odmiany stylistyczne
Pomimo że Polonez Coupe był traktowany jako oddzielny model, to doczekał się dwóch wersji stylistycznych produkowanych praktycznie w tym samym czasie. Różnice przede wszystkim skupiały się na przodzie pojazdu. Dostępne były dwie wersje nadwoziowe. Jedna z charakterystycznym przodem użytym później w modelu MR’85 czyli tak zwanym „noskiem” oraz druga z klasycznym przodem, który jest znany przede wszystkim ze standardowej pięciodrzwiowej wersji nadwoziowej. Pomimo, że odmian ze standardowym przodem wyprodukowano więcej to do dnia dzisiejszego zachowały się jedynie dwa egzemplarze Poloneza Coupe z tym rodzajem przodu.
FSO Polonez Coupe – jednostki napędowe
Do napędu tej unikatowej wersji służył przede wszystkim standardowy silnik o pojemności 1481 centymetrów sześciennych. Różnica była taka, że w zależności od wersji mógł współpracować zarówno z 4 jak i 5 biegową skrzynią biegów. W zależności od rodzaju skrzyni biegów i przełożeń auto dysponowało mocą 75 bądź 82 koni mechanicznych. Mocniejsza wersja oznaczona była literą X, która między innymi pojawiała się na tylnej klapie bagażnika obok oznaczenia pojemności silnika.
Montowana jednostka napędowa nie byłą jednak docelowym rozwiązaniem. Od samego początku konstruktorzy zakładali, że pod maską Poloneza Coupe znajdzie się jednostka napędowa o pojemności 2000 centymetrów sześciennych oznaczona symbolem OHC. Miała być to jednostka napędowa konstruowana na podstawie włoskiej licencji zakupionej od Fiata. Licencja na ten silnik i plany konstrukcyjne zostały zakupione dużo wcześniej bo już w 1974 roku przy okazji kupna dokumentacji projektowej standardowego Poloneza. Ostatecznie silnik ten pojawił się w niektórych wersjach rajdowych Poloneza opartych na nadwoziu coupe.
FSO Polonez Coupe – bogate wersje wyposażenia
Polonez Coupe, oczywiście poza samą wersją nadwoziową wyróżniał się bardzo bogatym jak na ówczesne czasy wyposażeniem. Tak naprawdę nabywca otrzymywał wraz z samochodem kompletne wyposażenie jakie w tym czasie można było mieć w Polonezie. Do dodatkowego wyposażenia można zaliczyć przede wszystkim radio Safari, obrotomierz oraz dużo lepiej wyprofilowane fotele, które poza tym że nieźle trzymały na boki podczas szybko pokonywanych zakrętów, to także zapewniały dużo wyższy komfort podczas dłuższych tras.
Jednak wyposażenie dodatkowe to nie jedyne różnice jakie napotykał właściciel we wnętrzu w porównaniu do standardowej pięciodrzwiowej odmiany Poloneza. Różnica polegała także na kolorystyce wnętrza. W podstawowej odmianie mieliśmy przede wszystkim czarne wnętrze wykończone słabej jakości plastikami. W odmianie coupe posiadacz pojazdu mógł liczyć na wnętrze wykonane z wyższej jakości materiałów co sprawiało, że nawet po kilku latach eksploatacji w środku było cicho. Elementy były także dużo lepiej spasowane. Zarówno plastiki jak i tapicerka bardzo często miały przyjemny brązowy kolor, co w porównaniu do nudnego czarnego wnętrza było sporą odmianą.
FSO Polonez Coupe – to także odmiany sportowe
Już na etapie projektowania i konstruowania nadwozia inżynierowie wiedzieli o tym, że nadwozie typu coupe dużo lepiej nadaje się do sportu samochodowego niż nadwozie standardowej pięciodrzwiowej wersji. Wynikało to z dużo większej sztywności nadwozia, która została uzyskana przede wszystkim przez mniejszą liczbę drzwi oraz zastosowanie wzmocnionych progów. Poza samym wyglądem, fabryczne odmiany rajdowe bazujące na nadwoziu coupe w wielu aspektach różniły się od cywilnej odmiany. Wyposażono je w silnik o pojemności 2000 centymetrów sześciennych oznaczony symbolem DOHC. W celu zwiększenia mocy zastosowano doładowanie sprężarką Volumex G60. Odmiany rajdowe były wyposażone także w wyczynową kłową skrzynię biegów, która pozwalała na dużo szybszą zmianę biegów bez użycia sprzęgła.
W wyglądzie zewnętrznym i wewnętrznym także nastąpiły spore zmiany. Z zewnątrz poza rajdowym malowaniem, różnica polegała na zastosowaniu pojedynczych tylnych szyb wykonanych z pleksiglasu. Diametralnie różniło się także wnętrze pojazdu. Zostało ono pozbawione wszystkich wygłuszeń, zastosowano klatkę bezpieczeństwa oraz wyposażono wnętrze w wymagane w ówczesnym czasie systemy bezpieczeństwa. Wymieniono także fotele. W ich miejsce zastosowano specjalne dedykowane do rajdów. Wszystkie te zabiegi miały na celu obniżenie masy własnej pojazdu co bezpośrednio przekładało się na poprawę osiągów. Tak przygotowany Polonez wyposażony w silnik DOHC w rękach doświadczonego kierowcy mógł skutecznie rywalizować z zachodnimi autami spotykanymi w tamtych latach na trasach rajdowych.
FSO Polonez Coupe – wersja trzydrzwiowa a wersja coupe
Wiele osób mówiąc o unikatowych Polonezach do jednego worka wrzuca wersję trzydrzwiową oraz wersję o nadwoziu typu coupe. W wielu przypadkach wersje te są mylone, a nawet traktowane jako jeden model. Nic bardziej mylnego. Obie wersje nadwoziowe to dwa zupełnie inne modele z tym, że oba modele pierwotnie zostały zaprojektowane przez Włochów. Obie odmiany miały swoją oficjalną premierę w 1982 roku na Międzynarodowych Targach Poznańskich. Jeśli chodzi o same prototypy to do dzisiaj nieznane są losy prototypu wersji coupe, który w 1975 został wyprodukowany we Włoszech na zamówienie rządu. Jedyne co wiadomo na temat tego prototypu to to, że jeszcze w latach 80 XX wieku był przechowywany w Ośrodku Badawczo Rozwojowym w Falenicy.
Inaczej sprawa wygląda w przypadku wersji trzydrzwiowej. W przypadku tej odmiany nadwoziowej prototyp się zachował i do dnia dzisiejszego jest prezentowany w muzeum NOT w Chlewiskach w Warszawie. Wersja trzydrzwiowa różniła się w wielu aspektach od wersji coupe. Przede wszystkim w oczy rzuca się dużo węższy środkowy słupek, który w przypadku wersji coupe był dużo szerszy i do tego chromowany. Jednak to nie jedyna różnica. W wersji coupe napotkamy dodatkowe przetłoczenia, dłuższe drzwi oraz inne tylne szyby. Kolejnym elementem, którego zabrakło w wersji trzydrzwiowej był spojler na tylnej klapie. Różnie napotkamy także we wnętrzu pojazdu. Przede wszystkim chodzi o jakość wykonania. W odmianie trzydrzwiowej było ono uboższe, a co za tym idzie bardziej nawiązujące do standardowej wersji Poloneza. Między innymi nie spotkamy tutaj materiałowych boczków drzwi czy luksusoej brązowej kolorystyki.
FSO Polonez Coupe – niespełnione marzenie
Do dnia dzisiejszego trudno jest ustalić ile łącznie egzemplarzy modelu Coupe wyprodukowano. Wynika to z braku szczegółowej dokumentacji oraz faktu, że nawet sama fabryka nie jest w stanie oszacować dokładnej liczby. Obecnie mówi się o liczbie około 40 egzemplarzy, ale nie są to informacje pewne. Dlaczego FSO Polonez Coupe nigdy nie wszedł do seryjnej produkcji?
Złożyło się na to wiele czynników. Główny to załamanie gospodarcze początku lat 80 XX wieku w Polsce. Brak dostatecznej liczby funduszy i zawirowania polityczne spowodowały, że plany wielkoseryjnej produkcji trzeba było odłożyć na półkę. Ostatecznie już nigdy do nich nie powrócono. Inny powód o którym się wspomina to bardzo wysoka cena tej odmiany nadwoziowej w porównaniu do standardowego modelu. Już sam standardowy Polonez był bardzo drogi z punktu widzenia przeciętnego obywatela, a co dopiero wersja Coupe, która potrafiła być nawet kilkukrotnie droższa. To niestety także skutecznie hamowało popyt na ten model, co ostatecznie przełożyło się na zaprzestanie produkcji.