Automatyczna skrzynia biegów nie jest wynalazkiem ostatnich lat. Pierwszy „automat” został zbudowany w 1904 roku, w warsztacie braci Sturtevant w Bostonie. W jej konstrukcji wykorzystano działanie siły odśrodkowej, a dysponowała ona dwoma biegami do przodu. Jeszcze niedawno automatyczna skrzynia biegów była standardowym wyposażeniem jedynie luksusowych marek samochodów. Obecnie staje się standardem wszystkich klas. Nadal manualna skrzynia ma wielu fanów, a puryści nie traktują „automatu” zbyt poważnie. Łatwiejsze codzienne użytkowanie, większy komfort jazdy, wyższy poziom bezpieczeństwa w ruchu powodują, że przybywa kierowców poszukujących samochodów z tym rozwiązaniem. Posiadanie automatycznej skrzyni biegów to nie tylko komfort i wygoda. To konieczność jazdy w określonym stylu, stosowania się do odpowiednich zasad użytkowania i przestrzegania wymogów technicznych. Aby jak najdłużej cieszyć się bezawaryjną jazdą, konieczna jest prawidłowa eksploatacja automatycznej skrzyni biegów.
Eksploatacja automatycznej skrzyni biegów – oznaczenia przy lewarku
Zanim kierowca, nie posiadający doświadczenia w jeździe „automatem” wyruszy w pierwszą podróż, zauważy kilka różnic po stronie kierowcy. Dwa pedały i tajemnicze oznaczenia w okolicach lewarka zmiany biegów. Z dwoma pedałami „nowicjusz” poradzi sobie stosunkowo szybko, będzie jedynie częściej czyścił obuwie. Ale co oznaczają te wszystkie literki i cyferki?
P (parking). W tym położeniu włączana jest blokada kół, tak zabezpiecza się samochód na postoju. Wcześniej należy zaciągnąć hamulec pomocniczy. W tym położeniu zawsze należy włączać i gasić silnik.
R (reverse). Ta litera podobnie jak w „manualu” oznacza bieg wsteczny. Włączamy go, jednocześnie wciskając pedał hamulca, zawsze na postoju!.
N (neutral). Zwany luzem, ale nie do końca. To nie to samo co luz w „manualach” i nie można go bezkarnie używać. To położenie pozwala na bezkolizyjną zmianę przełożenia oraz holowanie jeśli producent dopuszcza taką ewentualność. Korzystanie z luzu w trakcie jazdy skraca żywotność skrzyni (spada wtedy ciśnienie oleju i skrzynia nie jest ani chłodzona, ani smarowana), może wywołać wyłączenie silnika wraz z układem hamulcowym.
D (drive). Dzięki temu przełożeniu, możliwa jest jazda do przodu na wszystkich dostępnych biegach.
S (sport). To przełożenie nie występuje we wszystkich skrzyniach, w tej pozycji skrzynia wrzuca biegi przy wyższych obrotach i utrzymuje niższe przełożenia przekładni.
W (winter). W tym trybie, przekładnia umożliwia jazdę w trudnych warunkach, często ruszając z drugiego biegu.
HOLD. Ten przycisk w niektórych samochodach włącza blokadę przełożeń.
O/D off. To oznaczenie występuje nie we wszystkich „automatach”. Pozwala wyłączyć tzw. nadbieg, czyli ostatnie przełożenie.
M (manual) i +/-. To ustawienie pozwala na operowanie manualnym trybem zmieniania biegów. Analogicznie „+” to wyższe przełożenie, a „-” niższe.
Typy automatycznych skrzyń biegów
Jeśli planujemy zakup używanego samochodu z automatyczną skrzynią biegów, dobrze jest znać jej typ. „Automat” to szerokie pojęcie, a każdy z nich ma inną charakterystykę, wymagania i możliwości. Jeśli automatyczna skrzynia biegów, była eksploatowana w sposób niewłaściwy, nabywcę pojazdu w nią wyposażonego, mogą czekać duże wydatki. Na jaką skrzynię się zdecydować? Wiele zależy od oczekiwań kierowcy, jego upodobań i stylu jazdy.
Hydrokinetyczna przekładnia automatyczna
Konstrukcja do niedawna bardzo popularna, jednak wypierana z rynku przez nowsze typy. Decydując się na zakup pojazdu używanego, można trafić na ten typ skrzyni biegów. Występowały one w samochodach: BMW, Mercedesa, Audi, Forda, Renault czy Volvo. Przy prawidłowej eksploatacji przekładnie tego typu charakteryzowała ogromna trwałość, płynna jazda i komfort użytkowania. Niestety jej niska efektywność pracy, przekłada się duże straty energii co generowało wyższe spalanie i słabe osiągi.
Bezstopniowa skrzynia automatyczna
Przekładnie tego typu noszą oznaczenie CVT lub Multitronic. Można je spotkać w samochodach koncernów, m.in. Nissan, Honda, Mitsubishi czy Audi. Niezaprzeczalnym pozytywem skrzyń biegów tego rodzaju, jest przenoszenie momentu obrotowego w sposób ciągły, zapewnia to płynną jazdę bez szarpnięć. Po wciśnięciu pedału gazu obroty utrzymywane są na stałym poziomie, nabierając prędkości do momentu zwolnienia pedału przyspieszenia. Negatywem jest brak dynamiki i hałaśliwa praca silnika z powodu wysokich obrotów. Z tego typu skrzyni biegów, nie będą zadowoleni kierowcy z ciężką nogą lubiący dynamiczną jazdę.
Dwusprzęgłowa przekładnia automatyczna
Ta skrzynia występuje jako: DSG, S-Tronic, PowerShift, TCT czy DCT. Można ją spotkać w pojazdach grupy VAG np.: Audi (A4 i A6), Seat (Leon), Skoda (Octavia i Superb). czy Volkswagen (Golf i Passat). Charakterystyczna budowa, w której jedno sprzęgło obsługuje biegi parzyste, a drugie biegi nieparzyste, zapewnia szybkie przełożenia, dynamikę jazdy, lepsze osiągi i niskie spalanie. W tym typie przekładni, niestety występuje szarpanie przy ruszaniu i niezbyt wysoka trwałość.
Eksploatacja automatycznej skrzyni biegów – jak jeździć
Przede wszystkim po uruchomieniu silnika, należ odczekać kilkadziesiąt sekund aż rozgrzeje się olej w skrzyni biegów, dopóki nie osiągnie on właściwej temperatury należy delikatnie obchodzić się z gazem. W samochodzie z automatem, absolutnie nie wolno zmieniać przełożeń w trakcie jazdy, nawet jeśli auto ledwie się toczy. Wrzucanie na luz (N) nie tylko nie daje oszczędności, a może wygenerować ogromne koszty w wyniku uszkodzenia skrzyni biegów, z powodu jej przegrzania. Holowanie pojazdu z automatem jest dozwolone jedynie gdy w instrukcji, producent przewiduje taką możliwość. Jeśli nie, należy skorzystać z pomocy lawety. W korku, ręce precz od dźwigni zmiany biegów (pozostaje ona w położeniu D), a noga spoczywa na hamulcu. Automatyczne skrzynie biegów nie przepadają za dużymi obciążeniami z powodu przeładowania samochodu, holowania ciężkie przyczepy czy wykonywanie dużych przelotów z autostradowymi prędkościami.
Zawsze po zakończeniu jazdy zanim nastąpi przestawienie dźwigni w położenie P należy zaciągnąć hamulec pomocniczy. Przy próbach odpalania na pych można zniszczyć nie tylko skrzynię, ale również elementy układu napędowego oraz rozrządu.
Wymieniać olej czy wierzyć w bajki producentów
Dobra kondycja automatycznej skrzyni biegów zależy nie tylko od stylu jazdy kierowcy i jego sposobu obchodzenia się z samochodem. Równie ważna, jeśli nie ważniejsza jest regularna i profesjonalna wymiana oleju w przekładni. W klasycznych automatach, czyli przekładniach hydrokinetycznych, zalecany interwał wymiany oleju to około 60tys. km, chyba że instrukcja mówi inaczej. Decydująca jest konstrukcja automatu, oraz wymagania co do rodzaju i jakości środka smarnego. Dla olejów syntetycznych okres eksploatacji jest dłuższy, z kolei środki mineralne wymagają częstszych wymian. Wraz z olejem, należy wymienić filtr, co ze względu na jego umiejscowienie jest utrudnione i lepiej zlecić całą operację dobremu warsztatowi. Jeśli interwały wymian zostaną zaniedbane, zanieczyszczenia w oleju mogą zablokować i uszkodzić zespół sterujący przekładni.
W skrzyniach dwusprzęgłowych niektórzy producenci zalecają wymianę oleju co 120tys km. Warto ten okres skrócić o połowę. Najbardziej odporne na nie przestrzeganie interwałów wymiany oleju są zautomatyzowane skrzynie mechaniczne. Tutaj należy pamiętać, o wymianie płynu w układzie hydraulicznym sterowania sprzęgłem. Automatyczne skrzynie bezstopniowe, są wybitnie wrażliwe na skład i jakość środka smarnego. W ich przypadku najlepiej przestrzegać interwału wymiany oleju na poziomie 30tys. km. W samochodach eksploatowanych w normalnych warunkach, wymiany oleju powinno się robić co 60tys. km lub 5 lat, przy przeważającej jeździe miejskiej co 40 tys.km.
Jeśli producent nie przewiduje wymiany oleju w automatycznej skrzyni biegów, też należy go wymienić. Każdy olej czy płyn eksploatacyjny podlega tym samym prawom fizyki, chemii i mechaniki. W miarę upływu czasu traci swe właściwości, zmienia się jego skład i jest w nim coraz więcej zanieczyszczeń. Najlepszym sposobem na świeży olej, jest tzw. dynamiczna wymiana oleju w skrzyni automatycznej, czyli całkowite wypompowanie stary olej i zalanie przekładni nowym produktem.
Lepiej wymienić olej co kilka lat niż złomować samochód, gdy koszt naprawy automatycznej skrzyni biegów przekroczy jego wartość.
Polecam materiał wideo: Dynamiczna wymiana oleju Zapała Automatic
Może cię również zainteresować: Wideorejestrator nie wszędzie dozwolony
