Historia napędu 4×4 jest niemal tak stara jak historia motoryzacji. Ciekawostką są pierwsze doświadczenia Ferdinanda Porsche z konstrukcją „czteronapędówki”, gdzie każde z kół napędzał osobny silnik elektrycznym. Pierwszym samochodem spalinowym z napędem 4×4 była holenderska konstrukcja z 1903 roku. Samochód Spyker 60/80 bo o nim mowa, napędzał silnik sześciocylindrowym, a także posiadał hamulce na wszystkich kołach. Spykera od początku zaprojektowano do udziału w wyścigach. Pierwszy mechanizm różnicowy składał się z dwóch przekładni ślimakowych, które połączono ze sobą za pośrednictwem walcowych kół zębatych o osiach wichrowatych. To rozwiązanie opatentował w USA Alexander T. Brown 4 czerwca 1918 roku. Ewolucja napędów 4×4 od terenówek i samochodów rajdowych, poprzez maszyny użytkowe typu wszędołaz po samochody osobowe trwa. Co wybrać, jaki napęd Torsen czy Haldex?
Jaki napęd Torsen czy Haldex – Torsen
Torsen to automatycznie blokujący się mechanizm różnicowy, nie jest on w żaden sposób wspierany przez układy elektroniczne. Wykorzystując wyłącznie zasady mechaniki jest zdolny samoczynnie przenieść moment obrotowy na oś o większej przyczepności do podłoża. Nazwa powstała ze zlepku angielskich słów: torque – moment oraz sensing – wyczucie, czyli Torsen to wyczucie momentu obrotowego. Konstrukcję tego typu opatentował w 1958 roku amerykański inżynier Vern Gleasman. Patent odkupiono w 1982 roku przez amerykańską firmę Gleason Corporation, natomiast od 2003 roku właścicielem patentu jest – Toyoda Machine Works, oddział Toyota Motor Company. Istotą tego typu napędu 4×4 jest przekładnia z trzema parami zespołów ślimakowych kół zębatych, automatycznie rozdzielająca moment obrotowy między osiami. W trakcie normalnej jazdy napęd jest przekazywany na osie w stosunku 50 do 50 %. W razie poślizgu mechanizm może przekazać nawet 90% momentu na oś, na której ten poślizg nie występuje.
Torsen to świetna konstrukcja, lecz nie pozbawiona wad. Główną jest skomplikowana budowa, duża waga i dość wysokie koszty produkcji, dlatego można go spotkać w autach klasy premium, m.in. Audi, czy Subaru.
Jaki napęd Torsen czy Haldex – Haldex
Ten układ napędu na cztery koła opracowano w szwedzkiej firmie Haldex, montuje się go w samochodach od 1998 roku. Pojawienie się Haldexa na rynku, dynamicznie zwiększyło grono kierowców 4×4 z powodu możliwości jego współpracy z silnikiem umieszczonym poprzecznie. Sprzęgło Haldex ma za zadanie dołączyć tylną oś w samochodzie ze stałym napędem przednim. Kiedy koła obu osi obracają się z identyczną lub bardzo zbliżoną prędkością, wówczas cała wartość momentu obrotowego z silnika trafia tylko na przednią oś. W momencie, gdy układ wykryje uślizg przednich kół, następuje automatyczne zablokowanie tarcz sprzęgła (częściowe lub w przypadku dużej różnicy całkowite). Powoduje to częściowe lub całkowite przeniesienie momentu obrotowego na tylną oś.
System Haldex działa płynnie i całkowicie automatycznie. Oprócz sprzęgła wielopłytkowego zastosowano rozbudowany układ hydrauliczny do przekazywania napędu pomiędzy osiami. Haldex ma stosunkowo niską masę, ale ze względu na budowę jest skomplikowany w naprawie. Obecnie na rynku samochodowym funkcjonuje pięć generacji układu Haldex. W pierwszej za blokowanie sprzęgła odpowiada pompa hydrauliczna, w drugiej pompa współpracowała z zaworami elektrycznymi płynnie regulującymi blokowanie, a w trzeciej pojawiła się pompa elektryczna, wspomagająca pracę pompy hydraulicznej. W czwartej generacji pozbyto się pompy hydraulicznej, zastosowano sterowanie w pełni elektroniczne. Haldex działa szybciej, płynniej i bardziej zależnie od warunków drogowych oraz indywidualnych ustawień kierowcy. W piątej generacji skupiono się na obniżeniu masy i zmniejszeniu oporów wewnętrznych. Ten system upodobały sobie przede wszystkim firmy Volkswagen i Volvo.
Jaki napęd Torsen czy Haldex – co wybrać
Ilu kierowców tyle opinii. Oba napędy mają swoje plusy i minusy. Torsen jest „pancerny” i całkowicie mechaniczny, świetny do jednostek o dużych mocach. Niestety jego waga oraz fakt stałego napędu 4×4 powodują spore spalanie. Haldex jest napędem, który kierowca może modyfikować w szerokim zakresie, w zależności od swoich upodobań i przyzwyczajeń. Co prawda producent uprościł konstrukcję od czwartej generacji, pozbywając się pompy hydraulicznej jednak nadal występuje tutaj mix mechaniki oraz elektroniki. Wszelkie zakłócenia działania czy awarie są dosyć kłopotliwe w serwisowaniu. Ta właśnie cecha powoduje obawy wśród kierowców. Wybór jak zwykle jest trudny i trzeba kierować się rozsądkiem, potrzebami i możliwościami.
Materiał wideo: Adam Klimek zmienił zwykłą szperę na mechanizm Torsen!
Może cię również zainteresować: Wymiana opon na letnie
Słuchaj nas w: Radio Bezpieczna Podróż
