Czy można tak powiedzieć o samochodzie ciężarowym, czyli Star gwiazda wśród polskich ciężarówek. Mit czy trochę prawdy, ale zacznijmy od początku, chociaż nie całkiem.
Decyzja Ministra Przemysłu i Handlu z kwietnia 1948 roku o upaństwowieniu w całości Zakładów Starachowickich rozpoczęły powojenną historię fabryki. Odgórnie otrzymano rozkaz produkcji samochodów ciężarowych. Początkowo nazwa brzmiała Fabryka Samochodów Ciężarowych im. Feliksa Dzierżyńskiego i produkowano samochody ciężarowe „Star”, poczynając od modelu Star 20 z 1948 roku.
Trzeba tu wspomnieć że motoryzacja na tym terenie opierała się o Zakłady Mechaniczne w Starachowicach założone w 1920 roku, od 1924 wytwórnia amunicji i od 1926 jedyna w kraju wytwórnia produkująca armaty Bofors. Produkowano też ramy do samochodów wytwarzanych przez przedsiębiorstwo Lilpop, Rau i Loewenstein w Warszawie. W 1936 roku spółka „Lilpop, Rau i Loewenstein” podpisała umowę licencyjną z koncernem amerykańskim General Motors Corporation. Gwarantowała ona spółce wyłączność na sprzedaż i prawo produkcji w Polsce samochodów następujących marek: Opel, Buick, Chevrolet, Buick-Limuzyna, samochody dostawcze typu Chevrolet oraz oparte na podwoziach tej firmy autobusy i samochody ciężarowe. Znacznie rozbudowana w latach 1937–39 w ramach tworzenia COP na tym terenie.
W 1962 roku bramę fabryki opuścił 100–tysięczny Star, w 1981 roku wyprodukowano 500-tysięczną ciężarówkę. Podczas istnienia zakładu wyprodukowano około 631 tysięcy samochodów. Ciężarówki Star przez lata eksportowano do państw socjalistycznych, a także do egzotycznych krajów tj. Angola, Libia, Chiny, Egipt, Jemen czy Tajlandia.
| Typ z napędem 4×2 | Lata produkcji |
| Star 20 | (1948-1957) |
| Star 21 | (1957-1960) |
| Star 25 | (1960-1971) |
| Star 27 | (1962-1971) |
| Star 28 | (1968-1989) |
| Star 29 | (1968-1983) |
| Star 38 | (1983-1994) |
| Star 200 | (1975-1994) |
| Star 1142 | (1986-2000) |
| Typ z napędem 4×4 | |
| Star 44 | (1953 prototyp) |
| Star 244 | (1975-2000) |
| Typ z napędem 6×6 | |
| Star 66 | (1958-1965) |
| Star 660 | (1965-1983) |
| Star 266 | (1973-2000) |
| Star 266M | (2001-2006) |
Star 28/29 czyli droga do Stara 200
Jak to zawsze w komunie bywało, w Polsce najpopularniejszą rzeczą jaką można było wymyślić był wyrób zastępczy lub przypominający coś czego akurat nie było na rynku. Świetnym przykładem jest tu wyrób „czekolado-podobny”. Tak było z samochodem Syrena który czekał na lepsze czasy przez 40 lat produkcji i się nie doczekał. W tym wypadku świadomie postawiono na kroczące usprawnienia przestarzałego samochodu już w momencie jego powstania.
Star 28 i Star 29 to samochody ciężarowe stanowiące konstrukcję przejściową pomiędzy poprzednimi modelami (Star 25 i odmianą z silnikiem wysokoprężnym Star 27) a modelem docelowym jakim był Star 200. Star 29 posiadał silnik benzynowy który był ostatnim modelem z tego rodzaju jednostką napędową, produkowanym przez fabrykę w Starachowicach.
Produkcja Stara 28 i 29 ruszyła w 1968 roku i trwała do 1989 (Star 28) i 1983 (Star 29). Systematycznie w czasie produkcji wprowadzano podzespoły z projektowanego i przygotowywanego do produkcji Stara 200, aż do osiągnięcia 100% udziału części Stara 200, czyli przekształcenia w nowy model.
Najważniejszą przyczyną powstania samochodów Star 28/29 były przedłużające się prace konstrukcyjne nad silnikiem wysokoprężnym z wtryskiem bezpośrednim S359
Samochody Star 28 i Star 29 były pierwszymi których kabiny opracowano we współpracy z francuską firmą Chausson. Zapewniło to kierowcy wygodne jak na polskie standardy warunki pracy i zbliżyły samochody Star 28 i Star 29 do Europy. Oprócz podstawowych modeli Star 28 i Star 29 produkowano jeszcze między innymi:
ciągnik siodłowy Star C28,
podwozie pod żuraw Star Ż28 lub urządzenia specjalne,
podwozie BW 28 pod wywrotkę,
podwozie pod furgony specjalne.
Star gwiazda wśród polskich ciężarówek – Star 200
Nie napisać o Starze 200 to jak nic nie napisać, szczególnie że powstawał w wielkich bólach. Prototypy samochodu Star 200 powstały na przełomie lat 1964-1965. Po raz pierwszy pokazano je publicznie w 1966 roku. Produkcja ruszyła jednak dopiero w 1976 i trwała do 1994. Gospodarka planowa nie zawsze była planowa jak ją nazywano i nie nadążała za zmianami. Drugim ważnym aspektem był kryzys epoki Gierka i związane z tym problemy. Najbardziej jednak w pamięci osób 50+ mogły utkwić kolumny tzw. bud, którymi jeździli w czasie stanu wojennego ZOMO-wcy. Wizyta w budzie kończyła się co najmniej siniakami lub wizytą w szpitalu.
Star 200 pomimo trudności był wytwarzany wielkoseryjnie i dość nowoczesnymi metodami. Silnik S 359 oraz zmodernizowana skrzynia biegów zostały także wykorzystane do napędu wojskowej wersji – samochodu Star 266. W 1986 podjęto produkcję głęboko zmodernizowanego Star 1142. Star 200 pomimo że dostał następcę był produkowany do 1993 roku, ale był już wtedy konstrukcją zupełnie przestarzałą.
Star 1142 następca Star 200
To produkowany przez FSC w latach 1986–2000 następca Star 200, potrzebującego zmian. Kryzys nie dawał możliwości całkowitego zastąpienia Stara 200 nowym pojazdem. Postąpiono więc jak w wielu poprzednich przypadkach pójść poprzez oszczędności i stopniową modernizację lub wymianę kluczowych zespołów Stara 200. Efekt tych prac to samochód przypominający zewnętrznie poprzednika który nazwano Star 1142, posiadający napęd na tylną oś.
Samochody Star 1142 były w niewielkich ilościach zamawiane przez Wojsko Polskie.
| Oznaczenie | Star 28 | Star C28 | Star Ż28 | Star 29 | Star 200 | Star 1142 |
| Ładowność | 5000 kg | b.d. | 5000 kg | 6000 kg | 6350/6500 kg | |
| Masa samochodu | 4290 kg | 3670 kg | b.d. | 3845 kg | 4800 kg | 5150 kg |
| Rozstaw osi | 3400 mm | 3000 mm | 3400 mm | 3400 mm | 3000 mm 2500 mm (C60 i W14) | 3900 mm |
| Prędkość maksymalna (km/h) | 81 | 76 | 40 | 81 | – | – |
| Normatywnie zużycie paliwa (l/100 km) | 20,8 | 29 | 20,8 | 37,5 | 19 ON | – |
| SIlnik ON | S530A1, wysokoprężny, rzędowy, 6 – cylindrowy, 73,6 kW (100 KM) S47A, | – | – | – | Star 359, wysokoprężny, rzędowy, 6-cylindrowy, 110 kW (150 KM) | S-359M, T359E, wysokoprężny, sześciocylindrowy |
| SIlnik Pb | – | – | – | benzynowy, rzędowy, 6 – cylindrowy, 77,3 kW (105 KM)/3000obr | SW-400, wysokoprężny, rzędowy, 6-cylindrowy, 92 kW (125 KM) | – |
| Liczba miejsc | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 3 |
Star gwiazda wśród polskich ciężarówek – Star 244
Samochód ciężarowy z napędem na 4 koła, produkowany przez polską firmę FSC Star w Starachowicach w latach 1975-2000.
W 1965 roku Fabryka Samochodów Ciężarowych w Starachowicach rozpoczęła prace nad nową serią aut oznaczoną jako „200”. Miała zastąpić modele serii 28/29. Skonstruowano dwa prototypy: szosowego Stara 200, oraz terenową wersję nazwaną Star 244 przeznaczoną dla wojska. Oba pojazdy miały kabiny pochodzące z modelu Star 28/29.
Star 244 konstrukcja zbudowana w oparciu o podzespoły Stara 200 miała być odpowiedzią na zapotrzebowanie gospodarki, a także służb mundurowych czyli wojska i straży pożarnej.
Seryjny model 244 pokazano w roku 1975 jako podwozie i samochód skrzyniowy. W Zakładzie Zaplecza Technicznego FSC zmontowano partię próbną 50 szt. Samochód posiadał 2-miejscową kabinę typu 642 z ogrzewaniem i wentylacją. Silnik S359 o mocy 150 KM (110 kW) pozwalał rozwinąć prędkość maksymalną 82 km/h a spalanie wynosiło 26 l/100 km. Napęd na cztery koła odbywał się poprzez 5-biegową skrzynię ZF S5-45, oraz 2-biegową skrzynkę rozdzielczą. Ładowność auta wynosiła 5000 kg. Zastosowano zawieszenie na resorach półeliptycznych z przodu i z tyłu. Star 244 mógł pokonywać przeszkody wodne o głębokości do 120 cm.
Model 244 był produkowany bez większych zmian do końca XX wieku. W 1987 roku auto otrzymało unowocześnioną 2- osobową odchylaną kabinę z lekko zmienionym wyglądem zewnętrznym (ściana przednia, dach, drzwi, błotniki z nadkolami, stopnie wejściowe, zegary deski rozdzielczej). Model 244 był produkowany w kilku różnych wersjach zabudowy:
Star 3W244 – zaprezentowana w 1976 r. wersja z nadwoziem samowyładowczym produkcji SHL-Kielce,
Star 244RS (R-rolniczy, S-specjalny) – powstał na potrzeby rolnictwa,
Star 244L – model wydłużony, zaprezentowany w 1978 r. Wersja 244L otrzymała nadwozie pożarnicze typu „005” i kolejne wykonywane w Jelczańskich Zakładach Samochodowych.
Do Wojska Polskiego dostarczono 927 samochodów typu Star 244
Star 660 i Star 266 podstawowe dane techniczne
Samochód specjalny Star 660M2 Papa Mobile
Star 66 to trzyosiowy terenowy samochód ciężarowy o ładowności 4,5 tony produkowany w latach 1958–1965 napędzany silnikiem benzynowym S47 o mocy 105 KM. Powstał na zapotrzebowanie LWP.
Star 660 unowocześniona kontynuacja samochodu Star 66 polski terenowy samochód ciężarowy o takiej jak poprzednio ładowności 4,5 tony. Był produkowany w latach 1965–1983. I tu też z powodu braków finansowych samochody najpierw wprowadzano do produkcji wiedząc że od razu wymagają unowocześnień.
Produkcja modelu o oznaczeniu Star 660M1 ruszyła w 1965 roku, w 1968 przeprowadzono modernizację modelu i oznaczono go jako Star 660M2.
Podwozie modelu Star 660 dawało możliwości bardzo szerokiego wykorzystania do różnego rodzaju zabudów. Należały do nich nadwozie furgonowe typu 117 AUM, Żuraw samochodowy Hydros R-061 lub ŻSH-6S, koparka K-407B. Wojsko korzystało montując radiostacje R-118, R-137 oraz R-140, stacje radioliniowe R-404 i R-405, RWŁ (Ruchomy Węzeł Łączności) którym dowodziłem służąc w LWP. Nadwozia naprawcze typu 750 Sarna, nadwozia typu AP-64 do przewozu bloków pontonowych, nadwozia typu BP-64 do przewozu bloków brzegowych parków pontonowych czy też most towarzyszący SMT-1.
Papież Jan Paweł II i Star 660M2. Podczas I pielgrzymki do Polski w 1979 roku poruszał się pojazdem zbudowanym w Fabryce Samochodów Ciężarowych w Starachowicach. Bazą Papa Mobile był Star 660M2. Auto zaprojektowano na życzenie papieża, który podczas I podróży Apostolskiej do Polski chciał podróżować samochodem produkcji krajowej. Zbudowano dwie sztuki, niestety władza ludowa zniszczyła je niebawem po wizycie. Ocalała jedna rama która stała się podstawą do zbudowania repliki.
Star gwiazda wśród polskich ciężarówek – Star 266
W roku 1973 fabryka zaprezentowała Stara 266 – następcę modelu 660, z którego produkcji zresztą nie zrezygnowano aż do 1982 roku. Star 266 to typowo wojskowy, 3 – osiowy pojazd przystosowany do poruszania się w ekstremalnie trudnych warunkach terenowych, w tym do pokonywania przeszkód wodnych o głębokości do 1,8 m.
Star 266 to podstawowy samochód ciężarowo-terenowy w Wojsku Polskim na przełomie wieków produkowany w w latach 1973–2000.
Ciekawostką dotyczącą tego modelu jest to, że w 1988 roku dwa Stary 266 Rally Turbo wzięły udział w dziesiątym jubileuszowym Rajdzie Dakar na trasie Paryż – Algier – Dakar. Do mety dotarły dwie załogi w składach Jerzy Franek i Tomasz Sikora oraz Jerzy Mazur z Julianem Obornickim. Załogi na samochodach Star dojechały do mety, jednak nie zmieściły się w limicie czasowym i nie zostały sklasyfikowane. Byli to pierwsi Polacy na mecie tego wyścigu i jedyne polskie pojazdy które dojechały na metę. W rajdzie wzięły też udział dwie drużyny na samochodach Jelcz S442. Załogom Jelcza nie udało się ukończyć wyścigu z powodu awarii.
Nazwa Star znika z nazwy firmy
W połowie lat 90. XX wieku Stara przejęła spółka Sobiesław Zasada Centrum S.A., następny był MAN. 8 stycznia 2009 roku przedsiębiorstwo MAN Star Trucks & Buses wyrzuciło z nazwy markę „Star” i od tego momentu nazywa się MAN Bus Sp. z o.o., która od 2017 ponownie ma siedzibę w Starachowicach.
Star 266 plakat Rajdu Paryz-Dakar 1988 
STAR 266
STARACHOWICE – Ścieżka STAR – a Samochody ciężarowe w mieście.
Zlot Legenda STARa
I na koniec jeżeli jesteś fanem motoryzacji i nie tylko, a zastanawiasz się co zrobić z wolnym czasem? Wybierz się na jedną z bez wątpienia godnych uwagi imprez umieszczonych w naszym kalendarzu Zlot Spotkanie Motoryzacja Piknik sezon 2023. Z pewnością warto przeczytać –Samochód ciężarowy Star 20 z przedwojennym rodowodem.
