Lekkoatletyka wśród osób niepełnosprawnych – Lekkoatletyka jest najpopularniejszą dyscypliną sportową uprawianą przez osoby niepełnosprawne. Jest przejrzysta i mierzalna dlatego zwycięża zawodnik uzyskujący najlepszy wynik. Cieszy się też dużą popularnością wśród kibiców, o czym świadczy chociażby wypełniony stadion podczas Igrzysk Paraolimpijskich w Londynie.
Regulamin konkurencji lekkoatletycznych dla osób niepełnosprawnych bazuje na regulaminie IAAF, choć z pewnymi modyfikacjami związanymi z możliwościami funkcjonalnymi zawodników. Wprowadzono m.in. pewne udogodnienia (np. dla osób z niepełnosprawnością narządu wzroku oraz niesamodzielnych). A także specjalistyczny sprzęt (jak protezy, wózki wyścigowe i siedziska rzutowe).
Zawodnicy niepełnosprawni rywalizują w takich samych konkurencjach jak osoby w pełni sprawny. Czyli w biegach na dystansach od 100 m do maratonu, skokach w dal, wzwyż i trójskoku. Nie rozgrywa się biegów przez płotki i z przeszkodami, skoku o tyczce i rzutu młotem. Dlatego u osób o najmniejszej sprawności rąk rzut oszczepem zastępuje rzut maczugą.
Lekkoatletyka wśród osób niepełnosprawnych – historia
Lekka atletyka jest częścią sportu niepełnosprawnych niemal od samego początku ruchu paraolimpijskiego. Pierwsze konkurencje lekkoatletyczne dla sportowców niepełnosprawnych (wyścigi na wózkach) odbyły się w 1952 r. Podczas drugich igrzysk zorganizowanych dla weteranów II wojny światowej przez sir Ludwiga Guttmanna w brytyjskim Stoke Mandeville. Dyscyplina ta była również jedną z ośmiu, które znalazły się w programie pierwszych igrzysk paraolimpijskich w Rzymie w 1960 r.
Kolejne lata to czas dynamicznego rozwoju tego sportu. Systematycznie dodawano do programu igrzysk konkurencje lekkoatletyczne dla dodatkowych grup schorzeniowych. Polacy zadebiutowali w lekkiej atletyce podczas Igrzysk Paraolimpijskich w Heidelbergu w 1972 r. Gdzie zdobyli 9 medali (3 złote, 2 srebrne i 4 brązowe). Od tej pory nasi reprezentanci stawali na paraolimpijskim podium 304 razy, zdobywając 110 złotych medali, 103 srebrne i 91 brązowych. Podczas ostatnich Igrzysk Paraolimpijskich – w Rio de Janeiro w lekkiej atletyce. Rywalizowało 1140 zawodników ze 146 krajów, co czyni, że ten sport najbardziej upowszechnionym na świecie pośród osób niepełnosprawnych.
Lekkoatletyka wśród osób niepełnosprawnych – sprzęt i zasady
PRZEPISY TECHNICZNE
Przepisy techniczne w lekkiej atletyce osób niepełnosprawnych bazują na przepisach IAAF z pewnymi dostosowaniami do specyfiki sportu osób niepełnosprawnych. Dostosowania te dotyczą m.in.:
– zastosowania sprzętu specjalistycznego (wózków, siedzisk rzutowych, protez),
– sposobu wykorzystania wymienionego sprzętu,
– udogodnień dla zawodników niewidomych i słabowidzących,
– dostosowanie sprzętu rzutowego do możliwości funkcjonalnych zawodników (zamiana rzutu oszczepem na rzut maczugą w niektórych klasach).
Lekkoatletyka wśród osób niepełnosprawnych – BIEGI Z ZASTOSOWANIEM PROTEZY
1. Zawodnicy z klas T/F35–38, T/F42–47 (od 2018 r. również T61–64) oraz F51–57 mogą podczas startu używać protez lub ortez. Jedynie w celu umożliwienia biegu z symetrycznym ruchem kończyn górnych i dolnych.
2. W klasach T42–44 (od 2018 r. T61–64) używanie protezy w konkurencjach biegowych jest obowiązkowe.
3. W klasach T/F42–44 używanie protez w konkurencjach technicznych jest opcjonalne.
4. W klasach T/F42–43 (od 2018 r. również T61– 62) z racji podwójnej amputacji określenie dozwolonej długości protezy nie jest łatwe. W związku z powyższym prowadzono przepis określający maksymalny dozwolony wzrost zawodnika stojącego w protezach maksymalna dopuszczalna wysokość stania. Formułę opierającą się na następujących założeniach:
A. Dla zawodników z amputacjami poniżej kolana:
MĘŻCZYŹNI – max. Wzrost = -5,272 + (0,998 x wysokość w pozycji siedzącej) + (0,855 x długość uda) + (0,882 x długość ramienia). Oraz (0,820 x długość przedramienia) + 1,91.
KOBIETY – max. Wzrost = -0,126 + (1,022 x wysokość w pozycji siedzącej) + (0,698 x długość uda) + (0,899 x długość ramienia). I (0,779 x długość przedramienia) + 1,73
B. Dla zawodników z amputacjami poniżej kolana:
MĘŻCZYŹNI – max. Wzrost = -5,857 + (1,116 x wysokość w pozycji siedzącej) + (1,435 x długość ramienia) + (1,189 x długość przedramienia) + 2,62
KOBIETY – max. Wzrost = -4,102 + (0,509 x rozpiętość ramion) + (0,966 x wysokość siedząc) + 2,14
C. W przypadku kompleksowej niepełnosprawności, gdy niemożliwe jest dokonanie pomiarów długości kończyn górnych, stosuje się następujące formuły:
MĘŻCZYŹNI – max. Wzrost = wysokość w pozycji siedzącej/0,52
KOBIETY – max. Wzrost = wysokość w pozycji siedzącej/0,533
D. W przypadku amputacji poniżej i powyżej kolana przyjmuje się wzór z pomiarem uda bardziej sprawnej kończyny.
Lekkoatletyka wśród osób niepełnosprawnych – BIEGI W KLASACH T11–12
1. Oczy zawodnika z klasy T11 muszą być zasłonięte nieprzezroczystą maską.
2. Zawodnicy w klasie T11 muszą biegać z przewodnikiem. W przypadku zawodników z klasy T12 jest to opcjonalne.
3. Zawodnik powinien być połączony z przewodnikiem za pomocą uwięzi wykonanej z nieelastycznego i niemagazynującego energii materiału. Którego długość nie może przekraczać 100 cm.
4. Zawodnikom (i przewodnikom) przysługują dwa tory.
5. Zawodnik musi przekroczyć linię mety przed przewodnikiem
Lekkoatletyka wśród osób niepełnosprawnych – ASYSTA:
1. W klasach F31–33 oraz F51–54 podczas konkursu dopuszcza się obecność asystenta zawodnika. Asystent może pomóc w instalacji siedziska rzutowego oraz przy zajęciu pozycji siedzącej.
2. W klasach F11–12 również dopuszcza się obecność asystenta, który za zadanie ma zaprowadzenie zawodnika na rozbieg lub wprowadzenie do koła. Może również wydawać komendy głosowe ułatwiające zawodnikowi orientację.
3. W klasie T11 zawodnik biorący udział w konkurencjach skoku w dal, trójskoku i skoku wzwyż. Może skorzystać z pomocy dwóch asystentów. Jeden z nich ma zaprowadzić zawodnika na właściwe miejsce, celem wykonania rozbiegu. Zadaniem drugiego z nich jest wydawanie komend głosowych, które mają pomóc w wykonaniu poprawnego rozbiegu i odbicia
4. W klasie T12 w konkurencjach skoku w dal, trójskoku i skoku wzwyż. Dopuszcza się udział jednego asystenta, którego zadaniem jest pomoc zawodnikowi we właściwym ustawieniu się i wykonaniu próby.
5. Niedozwolone jest udzielanie przez asystentów wskazówek trenerskich.
Lekkoatletyka wśród osób niepełnosprawnych – wymagania dotyczące wózków inwalidzkich
1. Wózek musi składać się z dwóch większych i jednego lub dwóch kół mniejszych. Mniejsze koła zawsze muszą znajdować się z przodu wózka.
2. Żadna część korpusu wózka nie może wystawać poza oś przedniego koła. Ani nie może być szersza niż przestrzeń między mocowaniami kół większych.
3. Średnica napompowanych kół, wraz z oponami, nie może przekraczać 70 cm. W przypadku kół większych i 50 cm w przypadku kół mniejszych.
4. Obręcze do napędzania wózka mogą znajdować się tylko na większych kołach, w liczbie jednej na koło.
5. Przerzutki i lusterka nie są dozwolone.
6. Dopuszczone jedynie sterowanie mechaniczne przedniego koła. We wszystkich wyścigach koło sterujące musi się skręcać zarówno w prawą jak i w lewą stronę.
7. Zabronione jest używanie owiewek i wszelkich innych elementów poprawiających aerodynamikę
Bloki startowe: w biegach do 400 m i sztafetach do 4×400 m bloki startowe są opcjonalne w klasach T35–38 i T42–47 (od 2018 r. również T61–64). Oraz obowiązkowe w klasach T11–13 i T20.
Lekkoatletyka wśród osób niepełnosprawnych – SZTAFETY:
1. W klasach T11–T13 pałeczka może być przekazywana przez przewodnika, a każdej ze sztafet przysługują dwa tory. Zmiany muszą być dokonane w obrębie stref wyznaczonych dla torów 1, 3, 5 i 7.
2. Skład sztafet w poszczególnych klasach musi przedstawiać się następująco:
KLASY SKŁAD SZTAFETY
T11-13 sztafeta musi składać się min. z jednego zawodnika z klasy T11. I może w niej brać udział max. jeden zawodnik z klasy T13
T33-34 sztafeta musi składać się z min. jednego zawodnika z klasy T33
T35-38 sztafeta może składać się max. z jednego zawodnika z klasy T38
T42-47 sztafeta może składać się z max dwóch zawodników z klas T46/47
T51-52 sztafeta musi składać się z min. jednego zawodnika z klasy T51
T53-54 sztafeta musi składać się z min. jednego zawodnika z klasy T53
Skok w dal: zawodnicy z klas T11– 12, zamiast z belki, odbijają się z wyznaczonej strefy o rozmiarach 100×122 cm. Długość skoku mierzoną od miejsca odbicia.
Lekkoatletyka wśród osób niepełnosprawnych – rzuty z pozycji siedzącej
1. Parametry siedzisk specjalistycznych do rzutów:
a. Maksymalna wysokość siedziska wraz z obiciem wynosi 75 cm.
b. Powierzchnia przeznaczona do siedzenia musi być prostokątna o minimalnej długości boku 30 cm; powierzchnia siedziska musi być wyrównana w poziomie lub ze spadkiem w kierunku do tyłu.
c. Siedzisko może mieć oparcia służące stabilizacji zawodnika; muszą być wykonane z nieelastycznego materiału i nie mogą być grubsze niż 5 cm; konstrukcja oparcia nie może utrudniać sędziom właściwej oceny pozycji zawodnika.
d. Siedzisko nie może składać się z ruchomych elementów.
e. Siedzisko może mieć pionową tyczkę służącą stabilizacji zawodnika podczas wykonywania rzutu; tyczka musi być zrobiona z jednego kawałka nieelastycznego materiału; nie może mieć zakrzywień lub załamań; przekrój tyczki musi być okrągły lub kwadratowy.
f. W przypadku użycia podnóżków, mogą one służyć jedynie stabilizacji zawodnika.
2. Siedzisko musi być umiejscowione wewnątrz koła do rzutu. Dotyczy to wszystkich jego części.
3. Maksymalny czas na wykonywanie rzutów próbnych wynosi 4 min. W klasach F32–34 i F54–57 oraz 5 min w klasach F31 i F51–53.
Lekkoatletyka wśród osób niepełnosprawnych – technika rzutów z pozycji siedzącej lifting, rzuty nieważne
1. Zawodnicy z klas F31–34 oraz F51–57 powinni wykonywać rzuty z pozycji siedzącej z zastosowaniem specjalistycznego siedziska rzutowego w następujący sposób:
a. Zawodnik musi siedzieć w taki sposób. Że obie nogi mają kontakt z siedziskiem na całej długości uda od tyłu kolana do guza kulszowego; w wypadku amputacji powyżej kolana w kontakcie z siedziskiem musi pozostawać cała długość kikuta.
b. Powyższa pozycja musi być utrzymana przez cały okres – od rozpoczęcia rzutu. Aż do momentu pozostawienia śladu przez sprzęt w sektorze rzutów; zalecane jest stosowanie pasów stabilizujących.
2. Zawodnik powinien rozpoczynać wykonanie rzutu od stacjonarnej pozycji siedzącej.
3. Jeśli zawodnik nie utrzyma pozycji siedzącej od momentu wzięcia do ręki sprzętu do zaznaczenia śladu przez sprzęt – rzut jest nieważny.
RZUTY MACZUGĄ:
W klasach F31–32 oraz F51, gdzie możliwości funkcjonalne zawodników nie pozwalają na wykonanie rzutu oszczepem. Konkurencja ta jest zastąpiona rzutem maczugą.
1. Maczuga musi być trzymana przez zawodnika za rękojeść, jedną ręką. Rzut może być wykonany zarówno przodem jak i tyłem do sektora rzutów.
2. Waga maczugi wynosi min. 397 g, długość zawiera się w przedziale 350–390 mm.
Lekkoatletyka wśród osób niepełnosprawnych – klasyfikacja medyczna
Do zawodów lekkoatletycznych dla osób niepełnosprawnych dopuszczeni są zawodnicy, którzy spełniają kryterium minimalnej niepełnosprawności w jednym z 10 rodzajów niepełnosprawności. Osiem dotyczy narządu ruchu, pozostałe dwie to niepełnosprawność narządu wzroku oraz intelektualna. Są to:
1. Zmniejszona siła mięśni – mięśnie kończyn lub tułowia są całkowicie lub częściowo sparaliżowane. W wyniku urazu rdzenia kręgowego, polio lub rozszczepu kręgosłupa.
2. Zmniejszony zakres ruchu pasywnego – zakres ruchu jednego lub większej liczby stawów jest na stałe zmniejszony. W wyniku urazu, choroby lub wady wrodzonej.
3. Niedoskonałości kończyn – całkowity lub częściowy brak kości i/lub stawów od urodzenia lub jako następstwo wypadku np. amputacje urazowe. Albo choroby (np. amputacje onkologiczne).
4. Niezborność ruchów – brak koordynacji mięśniowej spowodowany problemami z centralnym układem nerwowym, który kontroluje ruch i równowagę. Spowodowane najczęściej urazami mózgu lub mózgowym porażeniem dziecięcym.
5. Atetoza – powtarzające się mimowolne ruchy kończyn, spowodowane zmianą napięcia mięśniowego wynikającego z problemów z centralnym układem nerwowym. Spowodowane najczęściej mózgowym porażeniem dziecięcym.
6. Wzmożone napięcie mięśniowe – nietypowy wzrost napięcia mięśniowego wraz ze zredukowaną zdolnością mięśni do rozciągania. Sztywnością stawów, powolnością ruchów i problemami z równowagą. Dolegliwości te spowodowane są problemami z centralnym układem nerwowym. I najczęściej występują w następstwie mózgowego porażenia dziecięcego, urazów mózgu i udaru.
7. Niskorosłość – zmniejszony wzrost i długość kończyn spowodowane achondroplazją lub wrodzoną łamliwością kości.
8. Skrót kończyny – różnica długości kończyn – nie mniejsza niż 7 cm – spowodowana urazem, chorobą lub wadą wrodzoną.
9. Niepełnosprawność narządu wzroku – osłabiony wzrok w wyniku uszkodzenia struktury oka, nerwu wzrokowego lub obszaru mózgu odpowiedzialnego za zmysł wzroku.
10. Niepełnosprawność intelektualna – zmniejszone zdolności intelektualne lub do adaptacji zachowania, zdiagnozowane przed ukończeniem 18 roku życia.
Lekkoatletyka wśród osób niepełnosprawnych – klasy
W zależności od schorzenia i od jego nasilenia zawodnicy mają przyporządkowaną określoną klasę startową. W ramach której rywalizują podczas zawodów sportowych. Dopuszcza się jednak łączenie klas w ramach określonych grup schorzeń. Obecnie wyróżnia się 49 klas startowych: 20 klas biegów i skoków. 7 klas wyścigów na wózkach, 19 klas rzutów z pozycji stojącej i 11 klas rzutów z pozycji siedzącej. Klasy oznaczone są literą (T – dla biegów, skoków i wyścigów oraz F – dla rzutów) oraz numerem.
Klasy T11–13 oraz F11–13 oznaczają zawodników z niepełnosprawnością narządu wzroku:
T11/F11 – Bardzo niska ostrość wzroku i/lub braki percepcji światła.
T12/F12 – Wyższa ostrość wzroku niż w klasach T11/T11 i/lub pole widzenia mniejsze niż 5 stopni.
T13/F13 – Wyższa ostrość wzroku niż w klasach T12/F12 i/lub pole widzenia mniejsze niż 20 stopni.
Klasa T20/F20 oznacza niepełnosprawność intelektualną powstałą przed 18 rokiem życia, mającą wpływ na występ zawodnika. Dlatego kryteria pozwalające na przyznanie klasy są ściśle określone, z podziałem na rodzaje konkurencji (biegi, rzuty i skoki).
Klasy T32–34 (wyścigi na wózkach), T35–38 (biegi), F31–34 (rzuty z pozycji siedzącej). F35–38 (rzuty w pozycji stojącej) obejmują schorzenia wpływające na koordynację ruchową: niezborność ruchów, atetozę i wzmożone napięcie mięśniowe:
Lekkoatletyka wśród osób niepełnosprawnych – klasy T32/T38
T32 – Umiarkowane lub znaczne upośledzenie koordynacji ruchowej wszystkich czterech kończyn i tułowia. Zwykle mniej widoczne po jednej stronie ciała, lub nóg; zmniejszona zdolność do rzutów i poruszania wózka; słaba kontrola tułowia.
T33 – Umiarkowane lub znaczne upośledzenie koordynacji ruchowej trzech lub czterech kończyn. Jednak zwykle z zachowaniem pełnej kontroli funkcjonalnej bardziej sprawnej ręki; napędzanie wózka jest utrudnione z powodu znacznej asymetrii w rozwoju rąk. I lub osłabionego chwytu w jednej z dłoni oraz zmniejszonej ruchomości tułowia.
T34 – Upośledzenie czterech kończyn zwykle bardziej dotykające kończyny dolne niż górne; ręce i tułów przejawiają dobrą siłę, a zdolność chwytu jest porównywalna z osobami pełnosprawnymi.
T35 – Upośledzenie czterech kończyn bardziej dotykające kończyny dolne niż górne; zdolność do biegu jest znacznie zmniejszona, a długość kroku skrócona.
T36 – Zawodnik przejawia umiarkowaną niezborność ruchów, atetozę lub wzmożone napięcie mięśniowe albo wszystkie wymienione schorzenia w obrębie wszystkich czterech kończyn; ręce są zwykle bardziej lub równie dotknięte tymi schorzeniami niż nogi; mimowolne ruchy są wyraźnie widoczne zarówno w postawie stojącej, jak i w trakcie wykonywania ruchów.
T37 – Zawodnik przejawia umiarkowaną niezborność ruchów, atetozę lub wzmożone napięcie mięśniowe albo wszystkie wymienione schorzenia w obrębie jednej strony ciała; druga strona może być minimalnie dotknięta schorzeniem lecz zawsze przejawia dobre zdolności funkcjonalne podczas biegu; ruchy ramion są asymetryczne; widoczna jest również asymetria tułowia.
T38 – Zawodnik przejawia niezborność ruchów, wzmożone napięcie mięśniowe i/ lub atetozę podczas sprawdzianów ruchowych, co ma wpływ na możliwości biegowe; upośledzenie koordynacji ruchowej ma nasilenie lekkie do umiarkowanego i dotyka od jednej do czterech kończyn; koordynacja i równowaga są zwykle dotknięte w stopniu lekkim, co w minimalnym stopniu wpływa na zdolność zawodnikówdo biegania i skakania.
Lekkoatletyka wśród osób niepełnosprawnych – klasy F32/F35
F31 – Zawodnik przejawia znacznie wzmożone napięcie mięśniowe i atetozę, co wpływa na zakres ruchów. I lub kontrolę ruchów wszystkich czterech kończyn i tułowia. Ponieważ, funkcjonalność dłoni jest słaba, co – w połączeniu z osłabionym chwytem – znacznie zmniejsza zakres ruchu wykonywanego podczas rzutu i kontrolę sprzętu.
F32 – Zawodnik przejawia znacznie lub umiarkowanie wzmożone napięcie mięśniowe oraz niezborność ruchów. I lub atetozę, co wpływa na zakres. I lub kontrolę ruchów wszystkich czterech kończyn i tułowia, zwykle bardziej dotykając jedną stronę ciała bądź nogi; chwyt nie jest mocno osłabiony, ale ruch rzutowy jest słabo skoordynowany; zdolność do kontrolowania tułowia podczas rzutu jest słaba.
F33 – Zawodnik przejawia znacznie lub umiarkowanie wzmożone napięcie mięśniowe, niezborność ruchów. Lub atetozę wpływające na trzy lub cztery kończyny, zwykle pozostawiając niemal pełną kontrolę w mniej dotkniętej schorzeniem ręce; zawodnik jest w stanie rzucać sprzętem z pełną siłą aczkolwiek z ograniczoną kontrolą podczas rzutu; podczas gdy zawodnik jest w stanie dobrze złapać sprzęt, duży wpływ na wykończenie rzutu ma obniżona sprawność palców; ruchy tułowia są ograniczone przez prostownik grzbietu, więc rzut następuje głównie z siły ramienia.
F34 – Zawodnik przejawia zwykle znacznie lub umiarkowanie wzmożone napięcie mięśniowe w obu nogach, co ma duży wpływ na utrzymanie równowagi i chód. Ramiona i tułów zwykle demonstrują wysoką siłę i niemal pełną zdolność do chwytu, wyrzutu i dokończenia próby; często występuje słaba koordynacja ruchu rąk; wzmożone napięcie mięśniowe tułowia i nóg może powodować lekkie ograniczenia rzutowe.
F35 – Zawodnik zwykle ma bardziej dotknięte schorzeniem nogi niż ręce; może również mieć poważne problemy z koordynacją ruchów jednej ręki; umiarkowanie wzmożone napięcie mięśniowe w nogach znacznie ogranicza zdolność zawodnika do chodzenia i biegania. Zawodnik ma niezłą lub dobrą siłę funkcjonalną oraz zdolność do chwytu, wyrzutu. I dokończenia próby w rzucającej ręce porównywalną z przejawianą u sportowców pełnosprawnych.
Lekkoatletyka wśród osób niepełnosprawnych – klasy F6/F8
F36 – Zawodnik przejawia umiarkowaną atetozę, niezborność ruchów i czasami wzmożone napięcie mięśniowe; schorzenia te dotykają wszystkich czterech kończyn; ramiona są zwykle podobnie lub bardziej dotknięte schorzeniem niż nogi; mimowolne ruchy są wyraźnie widoczne na przestrzeni tułowia. Lub kończyn, zarówno kiedy zawodnik próbuje utrzymać pozycję stojącą (atetoza), jak i podczas prób wykonywania konkretnych ruchów (drżenie).
F37 – Zawodnik ma umiarkowanie wzmożone napięcie mięśniowe, niezborność ruchów lub atetozę w jednej połowie ciała; druga strona może być minimalnie dotknięta ww. schorzeniami, ale prezentuje dobrą zdolność funkcjonalną w rzutach; widoczna jest trudność w przenoszeniu ciężaru ciała na nogę dotkniętą schorzeniem; poszkodowana ręka może wykazywać minimalną zdolność funkcjonalną; zwykle widoczna jest również asymetria w budowie tułowia.
F38 – Zawodnik wyraźnie przejawia niezborność ruchów, wzmożone napięcie mięśniowe i/lub atetozę podczas testów na kryterium minimalnej niepełnosprawności; schorzenie ma nasilenie od lekkiego do umiarkowanego i może dotykać od jednej do czterech kończyn; koordynacja i zdolność utrzymania równowagi podczas rzutu może być nieco obniżona. Ale generalnie zawodnik jest w stanie swobodnie biec i rzucać używając takiej techniki jak sportowcy w pełni sprawni.
Lekkoatletyka wśród osób niepełnosprawnych – klasy T 40/64 F 40/64
W klasach T40–41 oraz F40–41 startują zawodnicy z niskorosłością. Są przyporządkowani do tych klas, w zależności od wzrostu i proporcjonalności kończyn górnych. Zawodnicy z klas T40 i F40 są niżsi niż ci z klas T41 i F41. Kolejne klasy to T51–54 (wyścigi na wózkach), T42–47, T61–64 (biegi i skoki). F51–57 (rzuty z pozycji siedzącej) i F42–46, F61–64 (rzuty stojące). Zawodnicy z tych klas startowych są dotknięci jednym lub większą liczbą schorzeń mięśniowo-szkieletowych. Takich jak niedoskonałości kończyn, różnica długości kończyn, obniżona siła mięśniowa lub obniżony zakres ruchów.
T42/F42 – Zawodnicy dotknięci jednym lub większą liczbą rodzajów niepełnosprawności. Takich jak zmniejszona siła mięśni lub zmniejszony zakres ruchu dotyczący funkcjonalności biodra i/lub kolana w jednej lub obu kończynach dolnych, co powoduje silne ograniczenia w zdolności do wykonywania rzutów, skoków i biegu.
T43/F43 – Zawodnicy dotknięci schorzeniami obu nóg, spełniający minimalne kryterium niepełnosprawności dotyczące podudzi, stawów skokowych i/lub stóp. T44/F44 – zawodnicy z tej klasy dotknięci są jednym lub większa liczbą schorzeń, gdzie minimalne kryterium niepełnosprawności spełnia jedna kończyna dolna; upośledzenie funkcjonalności widoczne jest w stopie, stawie skokowym i/lub podudziu.
T61/F61 – Zawodnicy z amputacją dwóch kończyn dolnych powyżej kolana, którzy biorą udział w konkurencjach biegowych i rzutowych z zastosowaniem protezy.
T62/F62 – Zawodnicy z amputacją dwóch kończyn dolnych poniżej kolana, którzy biorą udział w konkurencjach biegowych i rzutowych z zastosowaniem protezy.
T63/F63 – Zawodnicy z amputacją jednej kończyny dolnej powyżej kolana, którzy biorą udział w konkurencjach biegowych i rzutowych z zastosowaniem protezy.
T64/F64 – Zawodnicy z amputacją jednej kończyny dolnej poniżej kolana, którzy biorą udział w konkurencjach biegowych i rzutowych z zastosowaniem protezy.
Lekkoatletyka wśród osób niepełnosprawnych – klasy T45/47
Podstawową niepełnosprawnością charakteryzującą klasy T45/F45, T46/F46 i T47 jest upośledzenie kończyn górnych. Zawodnicy startują w pozycji stojącej. Kryteria dla biegów i skoków nieznacznie różnią się od kryteriów dla rzutów:
T45 – Zawodnicy dotknięci niepełnosprawnością obu kończyn górnych, dotyczącą ramion i/lub stawów łokciowych; klasa obejmuje również podwójne amputacje powyżej łokcia.
T46 – Zawodnicy dotknięci niepełnosprawnością jednej kończyny górnej, obejmującą uszkodzenia. Lub niedoskonałości ramienia i/ lub stawu łokciowego oraz z niepełnosprawnością obu rąk, obejmującą przedramiona i/lub nadgarstki; klasa obejmuje również amputację jednej kończyny górnej powyżej stawu łokciowego, a także obu kończyn na poziomie przedramienia lub nadgarstka.
T47 – Zawodnicy z niepełnosprawnością jednej kończyny górnej na poziomie ramienia, łokcia lub nadgarstka, mającą wpływ na wyniki w biegach sprinterskich; do klasy tej przypisani są również zawodnicy z amputacją przedramienia lub z wyłuszczeniem w nadgarstku.
Lekkoatletyka wśród osób niepełnosprawnych – rzuty w pozycji siedzącej klasy F45-F46 i T51-T54
F45 – Zawodnicy z niepełnosprawnością obu ramion, którzy spełniają minimalne kryterium niepełnosprawności. Dla kończyn górnych, takie jak zmniejszony pasywny zakres ruchu, zmniejszoną siłę mięśniową do tego stopnia, że wpływa na zdolność zawodnika do chwycenia i wyrzutu sprzętu.
F46 – Zawodnicy z niepełnosprawnością jednej kończyny górnej, porównywalną do amputacji poprzez lub powyżej nadgarstka; jeśli zawodnik dotknięty jest niepełnosprawnością obu kończyn górnych,ale tylko jedna z nich spełnia minimalne kryterium niepełnosprawności, również jest przypisany do tej klasy startowej.
T51 – Zawodnik najczęściej przejawia zmniejszoną siłę mięśni ramion oraz trudności w wyprostowaniu stawów łokciowych podczas ruchu. Niezbędnego do napędzania obręczy kół; obserwuje się również brak siły mięśni tułowia; wózek jest napędzany poprzez ruch zginacza łokcia i prostownika nadgarstka.
T52 – Zawodnik używa do napędzania wózka siły mięśni ramion, łokci i nadgarstków; siła mięśni palców bywa pełna, jednak zanika w mięśniach środkowych dłoni; obserwuje się również brak siły mięśni tułowia.
T53 – Zawodnicy mają pełną kontrolę ramion, ale nie wykazują aktywności mięśni brzucha oraz grzbietu (poziom 0).
T54 – Zawodnicy mają pełną siłę mięśniową ramion oraz tułowia; mogą również wykazywać pewną funkcjonalność kończyn dolnych.
Zawodnicy przypisani do klas T51–T54 (wyścigi na wózkach) oraz F51–57 (rzuty z pozycji siedzącej). Używają specjalistycznego sprzętu, takiego jak wózki wyścigowe oraz siedziska rzutowe, tzw. „kozy”:
Lekkoatletyka wśród osób niepełnosprawnych – rzuty w pozycji siedzącej klasy F51-F53
F51 – Zawodnicy wykazują lekko obniżoną lub pełną siłę mięśni ramion, zginaczy łokcia i prostowników nadgarstka; mięśnie trójgłowe ramion są niefunkcjonalne i możliwy jest ich zanik; nie wykazują również żadnej siły mięśni tułowia; z powodu niefunkcjonujących mięśni zginaczy palców, możliwość chwycenia sprzętu jest znacznie utrudniona; ręka nie wykonująca rzutu zwykle wymaga przywiązania do tyczki – będącej elementem siedziska rzutowego – celem stabilizacji zawodnika.
F52 – Zawodnicy zwykle wykazują dobrą siłę mięśni ramion i lekko osłabioną lub pełną siłę mięśni łokcia i nadgarstka. Dzięki czemu mogą łatwiej dokonywać rzutu; z powodu niefunkcjonujących mięśni zginaczy palców, możliwość chwycenia sprzętu jest znacznie utrudniona; ręka niewykonująca rzutu zwykle wymaga przywiązania do tyczki – będącej elementem siedziska rzutowego – celem stabilizacji zawodnika.
F53 – Zawodnicy wykazują pełną siłę mięśni ramion, łokcia i nadgarstka; siła mięśni zginaczy palców jest pełna, jednak zanika w mięśniach środkowych dłoni; możliwość chwycenia sprzętu rzutowego jest porównywalna do wykazywanej u sportowców pełni sprawnych i może zostać przeniesiona do fazy rzutu; ręka nie wykonująca rzutu zwykle chwyta tyczkę; zawodnicy z częściową lub pełną funkcjonalnością mięśni tułowia. Których niepełnosprawność ręki spełnia kryteria dla klasy F52, zwykle są ulokowani w tej klasie startowej.
Lekkoatletyka wśród osób niepełnosprawnych – rzuty w pozycji siedzącej klasy F54/F57
F54 – Zawodnicy mają pełną siłę i kontrolę ruchów ramion, ale nie wykazują żadnej siły mięśni brzucha. I nie potrafią utrzymać pozycji siedzącej. Zawodnicy z częściową lub pełną funkcjonalnością mięśni tułowia. Których niepełnosprawność ręki spełnia kryteria klasy F53, zwykle ulokowani w tej klasie startowej.
F55 – Zawodnicy posiadają pełną funkcjonalność ramion oraz częściową lub pełną siłę mięśni tułowia. Ale nie przejawiają żadnej możliwości ruchu kończyn dolnych; klasa startowa obejmuje również wyłuszczenia w obu stawach biodrowych.
F56 – Zawodnicy mają pełną siłę i kontrolę ruchów ramion i tułowia; stabilizacja miednicy jest osiągana poprzez zdolność do złączenia kolan; zwykle obserwuje się zanik odwodziciela i prostownika biodra; porównywalne ograniczenia ruchowe obserwuje się w przypadku podwójnej amputacji powyżej kolana; zawodnicy wykazujący pewną siłę mięśni nóg, jednak niemający nad nimi kontroli również będą przypisani do tej klasy startowej.
F57 – Zawodnicy spełniający jedno lub więcej z kryteriów minimalnej niepełnosprawności dla zmniejszonej siły mięśni. Niedoskonałości kończyny dolnej, zmniejszonego pasywnego zakresu ruchu lub skrótu kończyny dolnej, którzy nie spełniają kryteriów dla klas F51–56.
Lekkoatletyka wśród osób niepełnosprawnych – Polski zawodnik Maciej Lepiato
Polski lekkoatleta, specjalizujący się w skoku wzwyż, mistrz paraolimpijski i czterokrotny mistrz świata osób niepełnosprawnych. Startuje również w skoku w dal (w konkurencji tej zdobył brązowy medal mistrzostw świata osób niepełnosprawnych w 2013 roku). W 2010 zdobył srebrny medal mistrzostw Polski młodzieżowców oraz reprezentował kraj w meczu międzypaństwowym w tej kategorii wiekowej. Dwukrotny brązowy medalista halowych mistrzostw Polski seniorów (2013, 2014). Rekordzista świata (219cm), rekord życiowy (223cm)
Pierwszy sprawdzian w rywalizacji z seniorami przyszedł w styczniu 2011 r. podczas mistrzostw świata w nowozelandzkim Christchurch. Żaden z przeciwników nie nawiązał wyrównanej walki i Maciek przywiózł do Polski swój pierwszy złoty medal mistrzostw świata. Od tego czasu zdominował światowe areny zdobywając złote medale na następujących imprezach:
Podczas Igrzysk Paraolimpijskich w Londynie (2012) zdobył złoty medal i poprawił rekord świata na 2,12 m. Podczas Igrzysk Paraolimpijskich w Rio (2016) zdobył złoty medal i poprawił rekord świata na 2,19 m. Tokio (2020) zdobył brązowy medal.
Na Mistrzostwach Świata Lyon (2013) zdobył złoty medal. Podczas Mistrzostw Świata w Doha (2015) zdobył złoty medal. I ponownie podczas Mistrzostw Świata w Londyn (2017) zdobył złoty medal. A podczas Mistrrzostw Europy w Swansea (2014) zdobył złoty medal.
Zainteresował cię nasz materiał? Przeczytaj także: Piłka siatkowa na siedząco
