W dniu dzisiejszym upływa 36 rocznica śmierci Mistrza komedii, jakim był niewątpliwie Stanisław Bareja. Stanisław Sylwester Bareja to urodzony Warszawiak i miało to miejsce w dniu 5 grudnia 1929, a zmarł na obczyźnie 36 lat temu w Essen 14 czerwca 1987. Jak wszystkim wiadomo Stanisław Bareja to jednocześnie wybitny polski reżyser, scenarzysta filmowy i aktor. Tak jak Alfred Hitchcock, Stanisław Bareja pojawia się w swoich filmach, grając epizodyczne role. Ale o tym później.
Jeżeli mój film zobaczy milion ludzi, to będzie dwa miliony „szczęśliwogodzin” to jest więcej niż życie jednego człowieka – Stanisław Bareja
Od baraniej kiszki do tytułu na raty,
Stanisław był pierwszym z trójki dzieci Sylwestra Kazimierza Barei (1902–1983) i Stanisławy z Chmielarzów (1910–2001). Rodzina Barejów nigdy wcześniej nie miała do czynienia z filmem. Ojciec i dziadek prowadzili firmę wędliniarską na Mokotowie. Zniszczenia wojenne Warszawy zmusiły do opuszczenia stolicy w 1946 roku. Barejowie przeprowadzili się do Jeleniej Góry gdzie ojciec zrobił to na czym znał się najlepiej. Oczywiście założył własny zakład wędliniarski, który w niedługim czasie władza komunistyczna w ramach zwalczania prywatnej przedsiębiorczości zamknęła. Jako fachowiec pan Sylwester trafia do Państwowych Zakładów Przetwórstwa Mięsnego jako kierownik „kolumny uboju”. Trudno powiedzieć czy pojawiające się sceny dotyczące mięsa, a szczególnie wędlin, to trauma związana z tymi czasami. Tak czy inaczej dość często pojawia się w filmach Stanisława Barei ten temat. Kaszanka będąca bohaterką w „Brunecie wieczorową porą” lub parówki w baraniej kiszce z „Misia” to tylko przykłady.
czyli młodość i wykształcenie
Jeszcze w czasie pobytu w Warszawie, Stanisław Bareja ukończył Gimnazjum im. Tadeusza Reytana i w 1946 roku uzyskał w nim tzw. małą maturę. Po przeprowadzce do Jeleniej Góry od 1947 uczęszczał do I Liceum Ogólnokształcącego im. Stefana Żeromskiego, które ukończył w 1949 roku. W roku też roku zaczął studia w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej w Łodzi na Wydziale Reżyserii. Na studiach należy do nieformalnej grupy przyjaciół „Kolektyw”. Należeli tu także Jan Łomnicki, Janusz Weychert, Janusz Morgenstern, Lech Lorentowicz i Kazimierz Kutz. „Kolektyw” dzieli się ze sobą literaturą niedostępną w oficjalnym obiegu i wspólnie ogląda filmy, które są dostępne w kinach.
Studia ukończył w 1954 nie składając egzaminu końcowego. Po studiach Stanisław zostaje asystentem reżysera Jana Rybkowskiego, grywa epizody w filmach i tworzy krótkie filmy reklamowe. Ważnym wydarzeniem na przyszłość jest praca na planie filmu Rybkowskiego Godziny nadziei. Tu właśnie poznaje kilku aktorów, którzy grali później główne role w jego filmach. Należą do nich Bronisław Pawlik, Mieczysław Czechowicz, Cezary Julski a także Jan Kobuszewski.
Pierwsze podejście do pracy dyplomowej kończy się porażką gdyż etiuda pod tytułem „Gorejące czapki” nie zostaje przyjęta. Rezultat negatywny wynikał z treści przedstawił satyrę na relacje między urzędnikiem Ministerstwa Bezpieczeństwa i kierownictwem jednej ze spółdzielni spożywców. Był to rok 1958. Drugie podejście i tytuł magistra sztuki uzyskał 24 kwietnia 1974 przedstawiając nakręcony w 1960 roku film dyplomy „Mąż swojej żony„. Egzamin magisterski Stanisław Bareja zakończył wynikiem dobrym. Janusz Morgenstern kolega ze studiów był promotorem pracy dyplomowej Zagadnienia realizacji filmów z ukrytej kamery, stanowiących część telewizyjnych programów rozrywkowych.
Wszystkie występy Stanisława Barei w swoich filmach lub serialach – Poznać kino
Stanisław Bareja mistrz komedii twórca filmów
Debiut reżyserski mistrza Stanisława Barei to Mąż swojej żony, komedia ma oficjalną premierę 4 kwietnia 1961. Bareja tworzy głównie komedie, ale poza tym kryminały i komedie kryminalne. Styl komediowy w jakim robione są filmy Stanisława Barei był do śmierci reżysera krytykowany w środowisku. Niema to jednak nic wspólnego z popularnością gdyż do dnia dzisiejszego wśród widzów jego filmy należą do najpopularniejszych w Polsce. Niestety popularność widzów nie przysparza mu wyróżnień czy nagród. Jedynym wyróżnionym za życia filmem był Poszukiwany, poszukiwana, który zdobył nagrodę na festiwalu Queens Council of the Arts odbywającym się w Nowym Jorku.
Jest to pierwsza komedia dla której scenariusz tworzył sam Bareja dostrzegająca absurdy rzeczywistości PRL. Na kolejne dzieła mistrza wpływ mają Jacek Fedorowicz, Jerzy Dobrowolski i Stanisław Tym. Z Jackiem Fedorowiczem scenariusze do filmów i programów telewizyjnych tworzą już w latach 60. Te w większości nie trafiają do realizacji.
Człowiek, który tworzył najlepsze komedie w PRLu – Stanisław Bareja
Stanisław Bareja walczy z komuną nie tylko na ekranie
Zaangażowanie w działalność konspiracyjną opozycji rozpoczyna już w latach siedemdziesiątych. W 1977 roku pod wpływem Stanisława Tyma, oprócz krytyki ustroju w filmach przychodzi czas na działanie. Podczas powrotu z planu filmowego Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz, przemycają do Polski w zasobniku na transport materiałów filmowych książki z wydawnictwa „Kultura” w Paryżu. W tym samym roku Bareja związał się z KOR-em, później należy do NSZZ „Solidarność”.
Wypadek samochodowy w lipcu 1980 zmienia plany i zamiast do Grecji kieruje Bareje na Węgry. Wracając przez Wiedeń przez 4 dni uczy się obsługiwania powielacza przeznaczonego dla Niezależnej Oficyny Wydawniczej NOWA, który przemyca do Polski na dachu fiata 126p. Przez dziesięć lat w piwnicy jego domu Tomasz Michalak wykonuje matryce dla NOWEJ, a także do trzech pierwszych numerów „Tygodnika Mazowsze”. 1982 to kilkakrotne użyczenie mieszkania do spotkań Regionalnego Komitetu Wykonawczego NSZZ „Solidarność” Region Mazowsze. Pomaga będącym na tych spotkaniach Zbigniewowi Bujakowi oraz Zbigniewowi Romaszewskiemu, obu sugerując zmianę wyglądu.
Śmierć na obczyźnie
Od początku czerwca 1987 przebywał na stypendium przy Muzeum Folkwang w Essen. 11 czerwca rano wystąpił u niego udar mózgu spowodowany wylewem krwi, który był przyczyną zgonu. 14 czerwca zmarł w miejskim szpitalu St. Josef Krankenhaus w Essen-Werden, gdzie lekarze przez trzy dni bezskutecznie walczyli o jego życie. Urna z prochami Stanisława Barei została złożona na cmentarzu Czerniakowskim w Warszawie.
Niestety mistrz nie doczekał premiery serialu „Zmiennicy”, który został wyemitowany w telewizji cztery miesiące po jego przedwczesnej śmierci.
Stanisław Bareja – człowiek renesansu
Jak mówi nam jedna z definicji – Człowiek renesansu to określenie, które oznacza osobę wszechstronnie uzdolnioną, potrafiącą wiele rzeczy. Osoba której nieobca jest wiedza z wielu różnych dziedzin. Osobiście uważam że Stanisław Bareja był taką osobą chociażby z tego względu że w swoich wielu filmach był jednocześnie reżyserem, scenarzystą i aktorem.
- Trochę słońca (film dokumentalny, 1958)
- Mąż swojej żony (1960) także jako Scenarzysta
- Dotknięcie nocy (1961)
- Żona dla Australijczyka (1963)
- Kapitan Sowa na tropie (1965) (serial) + rola aktorska
- Małżeństwo z rozsądku (1966) + rola aktorska
- Przygoda z piosenką (1968) także jako Scenarzysta + rola aktorska
- Poszukiwany, poszukiwana (1972) także jako Scenarzysta + rola aktorska
- Nie ma róży bez ognia (1974) także jako Scenarzysta
- Niespotykanie spokojny człowiek (1975)
- Brunet wieczorową porą (1976) także jako Scenarzysta + rola aktorska
- Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz (1978) także jako Scenarzysta + rola aktorska
- Miś (1980) także jako Scenarzysta + rola aktorska
- Alternatywy 4 (1983) (serial) także jako Scenarzysta + rola aktorska
- Zmiennicy (1986) (serial) także jako Scenarzysta + rola aktorska
Do aktorów, którzy najczęściej pojawili się w dziełach Barei oprócz w/w należą Wojciech Pokora i Zofia Merle.
Kilkanaście scenariuszy z różnych przyczyn nigdy nie zostało zrealizowanych a szkoda.
W wielu filmach innych reżyserów Stanisław Bareja wystąpił tylko jako aktor.
- Należą do nich między innymi tak znane filmy jak:
- Eroica: Symfonia bohaterska w dwóch częściach (1957) jako powstaniec w odc. 1 „Scherzo alla Polacca”
- Kapelusz pana Anatola (1957) jako konduktor w autobusie
- Orzeł (1958) jako kucharz Wiśniewski
- Inspekcja pana Anatola (1959) jako fotograf w Paryżewie
- Gangsterzy i filantropi (1962) jako gość w restauracji jedzący golonkę w odc. 2 „Alkoholomierz”
- Dom (1980) jako reżyser „Zakazanych piosenek” w odc. 4 „A jeszcze wczoraj było wesele” i wielu innych.
- Role które zagrał nie należały co prawda do pierwszoplanowych, ale miłośnicy twórczości mistrza w tym moja skromna osoba dostrzegają w nich więcej niż epizody.
- Dlaczego nikt oprócz widzów nie poznał się na talencie Stanisława Barei niech świadczą te nieliczne wyróżnienia.
- Poszukiwany, poszukiwana – nagroda na festiwalu Queens Council of the Arts odbywającym się w Nowym Jorku.
- 2008 – Nagroda: Specjalna „Złota Kaczka” 100-lecia Polskiego Kina w kategorii: Reżyser Komediowy Stulecia
- 21 września 2006 został pośmiertnie odznaczony przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Są też nieliczne uliczki lub inne
Dla wszystkich fanów „Wszystkie role Stanisława Barei” Dokument, Film Polski
I na koniec jeżeli jesteś fanem motoryzacji i nie tylko, a zastanawiasz się co zrobić z wolnym czasem? Wybierz się na jedną z bez wątpienia godnych uwagi imprez umieszczonych w naszym kalendarzu Zlot Spotkanie Motoryzacja Piknik sezon 2023.
