Psy zawsze na co dzień pomagały ludziom – szczególnie z różnymi dysfunkcjami. Jakie zatem są psy asystujące dla niepełnosprawnych?
Psami asystującymi nazywa się wszystkie psy, które towarzyszą ludziom chorym i niepełnosprawnym. Zwierzęta te należą do wybranych ras. Są ponadto specjalnie wychowywane i szkolone do wypełniania swoich zadań. Często pies asystujący kojarzony jest z przewodnikiem osoby niewidomej. Tymczasem jest to jedno z wielu zadań, do jakich wykorzystuje się te zwierzęta. Psy asystujące pomagają bowiem również osobom niepełnosprawnym ruchowo, słabo słyszącym i niesłyszącym oraz zmagającym się z różnymi chorobami. Towarzyszą one osobom niepełnosprawnym na każdym kroku, prowadzą, podają przedmioty oraz sygnalizują dźwięki lub ataki choroby. W zależności od konkretnych potrzeb są szkolone przez profesjonalnych trenerów. Każdy pies asystujący posiada certyfikat, który otrzymuje po zdanym egzaminie. Takie uprawnienia pozwalają mu na towarzyszenie właścicielowi w miejscach, do których inne psy nie mają wstępu.
Dla niepełnosprawnych ruchowo
Psy serwisowe są przeznaczone dla osób niepełnosprawnych ruchowo. Z ich pomocy korzystają niepełnosprawni poruszający się na wózkach inwalidzkich oraz posiadający inne problemy ruchowe. Do zadań psa serwisowego należy codzienne towarzyszenie swojemu właścicielowi i wspieranie go w czynnościach dnia codziennego. Do najczęściej spotykanych należy podnoszenie i odnoszenie przedmiotów, zamykanie i otwieranie drzwi czy pomaganie przy ubieraniu się. Pies asystujący może przytrzymać drzwi wejściowe lub do windy, zapalić i zgasić światło, a nawet pociągnąć wózek. Jeżeli napotka niespodziewane problemy, może wezwać pomoc. Każdego takiego czworonoga szkoli się pod kątem konkretnej osoby. Wynika to z tego, że jej stopień i rodzaj niepełnosprawności może być różny. Dzięki pomocy takiego psa osoba niepełnosprawna ruchowo staje się o wiele bardziej samodzielna i nie wymaga już tak dużej pomocy drugiego człowieka.
Psy asystujące dla niewidomych
Psy asystujące dla niepełnosprawnych to także przewodnicy osób niewidomych. Nie tylko pomagają im w poruszaniu się, ale także znacząco zwiększają poczucie bezpieczeństwa i pewności siebie. Sprawiają, że osoba niewidoma szybciej i bezpieczniej będzie poruszać się w miejscach publicznych, środkach transportu czy innych lokalizacjach. Wbrew myśleniu wielu osób, pies przewodnik nie jest dla niewidomego nawigacją. Jego zadanie polega na współpracy z niepełnosprawnym, który przez wydawanie mu komend zleci znalezienie konkretnego punktu – drogi, krawężnika, drzwi, siedzenia, itp. Osoba niewidoma poruszająca się z białą laską musi sama odnajdywać punkty orientacyjne – krawężniki, trawniki, ściany budynków, itp. Pies przewodnik natomiast prowadzi właściciela prosto po chodniku, omijając przeszkody, których często osoba z białą laską nie będzie w stanie zlokalizować. Ponadto psu przewodnikowi można wydać komendę znalezienia schodów, przejścia dla pieszych czy drzwi środka transportu. Chodzenie z tak wyszkolonym czworonożnym przyjacielem jest szybsze, łatwiejsze i bezpieczne.
Psy asystujące dla niepełnosprawnych – sygnalizujące
Psy dla osób niesłyszących i słabo słyszących mają za zadanie sygnalizowanie im różnorodnych dźwięków dnia codziennego. Informują zatem o dzwonku do drzwi, dźwięku budzika czy dzwoniącym telefonie. Mogą także zapewnić bezpieczeństwo swojemu właścicielowi, sygnalizując alarm przeciwpożarowy lub inny dźwięk świadczący o zagrożeniu. Przez to osoby z zaburzeniami słuchu uzyskują większą pewność siebie, samodzielność i poczucie bezpieczeństwa.
Psy asystujące przeznaczone są również dla osób chorujących na padaczkę, epilepsję, cukrzycę i narkolepsję. Wyczuwają one atak zbliżającej się choroby i ostrzegają o nim swojego właściciela. Ma on wtedy czas na reakcję – wzięcie pigułek, zrobienie zastrzyku czy zjedzenie wybranego produktu. Psy są także uczone wezwania pomocy, jeśli osoba chora lub niepełnosprawna zacznie jej potrzebować. Dotyczy to nagłych i nietypowych sytuacji – np. zasłabnięcia. Dają swoim podopiecznym poczucie bezpieczeństwa, jednocześnie w potrzebie ratując im zdrowie lub nawet życie.
Psy asystujące dla osób z PTSD
Psy dla niepełnosprawnych spotyka się najczęściej. Rzadziej natomiast docenia się zwierzęta pomagające zmagającym się z zespołem stresu pourazowego. Ludzie ci, z powodu przeżytej traumy, cierpią na liczne dolegliwości. Boją się zamkniętych lub nieznanych pomieszczeń, zatłoczonych miejsc i głośnych dźwięków. Lęk wywołuje w nich również wszystko to, co kojarzy się z przeżytą traumą. Jeśli nie są w stanie poradzić sobie z zaistniałą sytuacją, mogą reagować agresją. Pies asystujący osobie z PTSD jest towarzyszem dającym poczucie bezpieczeństwa, a kontakt z nim powoduje obniżenie odczuwanego napięcia. Ponadto relacja z psem ma wpływ na wytwarzanie oksytocyny. Jej działanie znacząco redukuje objawy PTSD. Obniża poziom lęku, zmniejsza czujność i nieufność i zwiększa umiejętności poznawcze. Psy asystujące dla niepełnosprawnych i cierpiących na PTSD potrafią wezwać pomoc, przynieść telefon lub lekarstwo oraz wyprowadzić właściciela w mniej zatłoczone miejsce. Dodatkowo wybudzają swojego opiekuna z flashbacków dotyczących traumatycznego wydarzenia, liżąc go lub mocno się przytulając.
Podsumowanie
Z pomocy psów korzysta wielu chorych i niepełnosprawnych. Czworonożni przyjaciele nie tylko pomagają w codziennych czynnościach, ale także znacząco poprawiają samopoczucie swoich opiekunów. Najczęściej asystentami zostają psy ras Labrador Retriever, Golden Retriever, Border Collie i Owczarek Niemiecki. Dobrze radzą sobie podczas szkoleń, łatwo nawiązują kontakt z ludźmi, a ponadto są inteligentne i posłuszne. Wyklucza się rasy psów o dominującym, trudnym charakterze czy zbytnią skłonnością do agresji. Doborem psa do osoby chorej lub niepełnosprawnej zajmują się organizacje szkolące psy asystujące. Ważna jest nie tylko rasa psa i jego wyszkolenie, ale także charakter i potrzeby przyszłego opiekuna. Zwierzęta mają ogromny wpływ na życie osób z zaburzeniami narządów ruchu, słuchu i wzroku. Są też nieocenioną pomocą dla ludzi z problemami natury psychicznej. Pomagają w codziennych czynnościach, będąc jednocześnie najlepszymi przyjaciółmi.
Chcesz zobaczyć, jak pracuje pies przewodnik osoby niewidomej? Obejrzyj ten film.
Może Cię także zainteresować artykuł opowiadający o tym, jak niepełnosprawni mogą szukać pracy.
