Skrzynia biegów, tajemniczy mechanizm o istnieniu którego wie każdy kierowca, ale mało kto zaprząta sobie głowę tym, jak o niego dbać. O oleju wewnątrz silnika wie każdy, o tym że cyklicznie najlepiej zgodnie z książką serwisową należy go zmieniać wie większość, natomiast o tym, że w skrzyni biegów też jest olej o innej co prawda charakterystyce ale podlegający tym samym zjawiskom fizyko-chemicznym co ten w silniku, pamiętają nieliczni.
Aby skrzynia biegów, nieważne czy manualna czy automatyczna pracowała długo i prawidłowo, musi być wypełniona olejem przekładniowym, o charakterystyce dokładnie dobranej przez jej konstruktora. Olej w skrzyni biegów – wymieniać czy nie
Manualna skrzynia biegów
Przekładnie zębate, których przełożenie zmieniano manualnie, znano w przemyśle jeszcze na długo przed erą motoryzacji. W samochodach pojawiły się pomniejszone wersje tych przemysłowych, współczesne przekładnie manualne zasadniczo nie różnią się od swych praprzodków, zmianom ulegały materiały, ale nie zasada działania. Najprościej mówiąc, wewnątrz obudowy manualnej skrzyni biegów znajdują się zestawy wielu kół zębatych, wzajemnie się zazębiających, pracujących pod dużymi obciążeniami, a wszystko to w kąpieli olejowej.
Darujmy sobie szczegółową budowę skrzyni biegów, oraz funkcje jej poszczególnych elementów, a skupmy się na oleju ,dzięki któremu taka przekładnia może długo i bez awaryjnie funkcjonować. Jeśli każdy zastanowi się, z jaką prędkością obrotową funkcjonuje silnik, a przecież liczy się ona w tysiącach obrotów na minutę, to aby samochód mógł się bez awaryjnie przemieszczać, skrzynia biegów musi podołać takim warunkom pracy. Czy byłoby to możliwe, gdyby skrzynia biegów pracowała na sucho? Oczywiście że nie, podstawową funkcją oleju przekładniowego, jest smarowanie absolutnie wszystkich elementów składowych przekładni, po to by maksymalnie osłabić efekt ścierania się współpracujących ze sobą powierzchni w tym wypadku kół zębatych.
Wymiana oleju w skrzyni biegów manualnej
Olej przekładniowy odpowiedzialny jest również za schładzanie skrzyni biegów, bo chociaż wewnątrz skrzyni nie zachodzą procesy wysokotemperaturowe, to bliskość silnika oraz siły tarcia wirujących kół zębatych, doprowadzają do podniesienia temperatury pracy w skrzyni biegów.
Trzecią również bardzo ważną funkcją oleju w skrzyni biegów, jest utrzymywanie kół zębatych w czystości, ponieważ w trakcie zazębiania się kół przekładni, dochodzi do powstawania opiłków co jest to naturalne, a czasami pewne usterki oraz nieumiejętne posługiwanie się przekładnią przez kierowcę przyspiesza ten proces, wtedy olej zmywa takie opiłki z powierzchni przekładni i umożliwia im dotarcie do magnesu najczęściej umiejscowionego na korku spustowym oleju skrzyni biegów.
Często w instrukcji użytkowania samochodu, nie znajdziemy informacji czy w ogóle a jeśli tak, to co ile tysięcy kilometrów powinniśmy wymieniać olej w manualnej skrzyni biegów. Najczęściej pojawiającą się wartością jest 60 000 km, jednak bez względu na to, nabywając używany samochód i nieważne czy z manualem, czy w automacie jedną z pierwszych operacji jaką powinniśmy przeprowadzić, jest wymiana wszystkich płynów i olejów, w tym oleju przekładniowego.
Olej w automatycznej skrzyni biegów
Wewnątrz automatycznej skrzyni biegów, zachodzą te same zjawiska co w manualu, również tutaj mamy do czynienia z ciężką pracą kół zębatych przekładni. Ponieważ wewnątrz automatycznej skrzyni biegów, zachodzą te same procesy fizykochemiczne olej w którym zanurzone są koła zębate, powinien je świetnie smarować, chłodzić, zapewniać wnętrzu skrzyni biegów ochronę antykorozyjną i oczywiście odprowadzać wszystkie powstałe zanieczyszczenia do układu filtracji. Ponieważ budowa automatycznej skrzyni biegów jest nieco inna, zastosowane w niej rozwiązania wymogły na konstruktorach opracowanie specjalnych olejów ATF.
Pomijając odmiany i typy automatycznych skrzyń biegów, a każdy z nich ma odmienną charakterystykę pracy, bo jedne lubią spokojną jazdę w “emeryckim” stylu, a inne uwielbiają ostrą jazdę z dużymi prędkościami obrotowymi silnika, konstruktorzy każdej z nich wyraźnie określają, ile powinien wynosić interwał wymiany oleju w przekładni. O ile w manualnych skrzyniach bywa różnie, tak w przypadku automatów przyjmuje się w zależności od modelu samochodu, wartość 50÷100 000 km, bądź 3÷5 lat. Jeśli jesteśmy w posiadaniu samochodu z automatyczną skrzynią biegów, warto jest skrócić interwał wymian oleju do 40 000 km, pozwoli to niewątpliwie utrzymać automat w wyśmienitej kondycji. Tutaj również nabywca używanego samochodu z przekładnią automatyczną, jeśli nie ma pełnej dokumentacji technicznej z odnotowaną datą ostatniej wymiany oleju przekładniowego, niezwłocznie po zakupie powinien wymienić wszystkie płyny i oleje, konieczna jest wymiana oleju w skrzyni biegów automatycznej.
Wątpliwości ?
Niestety pomiędzy zmotoryzowanymi krąży wiele dziwnych przesądów, bo jak inaczej można określić tytułową wątpliwość – wymieniać czy nie. Bezwarunkowo każdy środek smarny, w tym wypadku olej przekładniowy i nieważne czy będzie on mineralny, półsyntetyczny czy w pełni syntetyczny, kiedy tylko zaczyna pracować w jakimkolwiek układzie, ulega powolnej degradacji. Coraz słabiej: smaruje, schładza przekładnie oraz zmywa ścier metalowy czy też opiłki, z powierzchni zębów kół przekładni. Czasami, zdarzają się takie niesprawności jak rozszczelnienie obudowy skrzyni biegów, wtedy ubytek pewnej ilości oleju, powoduje znaczne pogorszenie funkcjonowania przekładni i przyspiesza jej awarię.
Warto więc, dysponując garażem sprawdzić co jakiś czas poziom oleju w skrzyni biegów, co jest operacją banalnie prostą a pozwoli stwierdzić czy przynajmniej jest on prawidłowy. Szczególnie należy przeprowadzić taką kontrolę, kiedy tylko dostrzeżemy na parkingu plamę oleju w rejonie skrzyni biegów.
A do tematu, wymieniać olej w skrzyni biegów, czy nie należy podchodzić zdroworozsądkowo. Przecież olej w silniku wymieniamy w miarę systematycznie, wraz ze starym olejem pozbywamy się z silnika: smarowidła o obniżonych już parametrach, laków i nagarów rozpuszczonych przez olej, oraz opiłków metalu powstałych w trakcie pracy silnika. W skrzyni biegów mamy bardzo podobną sytuację, tyle że tutaj nie powstają laki i nagary.
To co, trzeba wymieniać ten olej, czy nie?
Ciekawy materiał wideo: Zobacz, jak wymieniać olej w manualnej skrzyni biegów!
Może cię zainteresować: Skrzynia automatyczna czy manualna – wady i zalety
