Fake news jest pojęciem często używanym przez ludzi związanych z mediami, polityków oraz osoby walczące z przestępczością internetową. Czy jednak użytkownicy Internetu wiedzą, czym jest fake news i jak go rozpoznać?
Choć tego określenia używają wszyscy ci, którym zależy na zdyskredytowaniu jakiejś informacji, to zwykli użytkownicy Internetu mają niewielkie pojęcie o tym zjawisku. Prowadzone statystyki dowodzą, że fałszywe informacje mają się coraz lepiej. Rozprzestrzeniają się ponadto i mutują niczym wirusy. Tworzące je osoby zdają sobie sprawę, że w obecnych czasach mogą łatwo wpłynąć na zabieganych i często naiwnych Internautów. Na szczęście jednak wiedza na ten temat również staje się coraz większa, a ludzie chętniej weryfikują otrzymywane informacje.
Fake news to wiadomość mająca na celu dezinformację – nieintencjonalną lub celową. Fałszywe informacje mogą mieć charakter artykułów, wpisów na blogi, memów, postów w mediach społecznościowych czy tekstów propagandowych. Często ich szybkie przeczytanie lub wręcz przejrzenie sprawia, że nie orientujemy się, iż właśnie daliśmy się oszukać.
Po co powstają fake newsy?
Gdy już wiemy, że mamy w Internecie do czynienia z fałszywymi informacjami, sprawdźmy, dlaczego powstają. Zadaniem każdej takiej wiadomości jest wprowadzenie odbiorcy w błąd. To z kolei ma go oszukać, oczernić jakąś osobę, firmę czy instytucję. Często też ma przynieść wymierne korzyści finansowe lub polityczne tworzącym go ludziom. Taka informacja przykuwa uwagę odbiorców swoim nagłówkiem – zwykle budzącym sensację lub przesadzonym. Sam fake news zwykle ma żerować na niskich instynktach i emocjach czytelników, widzów lub słuchaczy.
Najczęściej spotykany typ fałszywej informacji to popularny wśród Internautów clickbait. Jest to sensacyjna wiadomość produkowana dla zysku tworzącej go osoby, firmy czy instytucji. Często też tworzone są fake newsy będące elementem wojny propagandowej prowadzonej z zagranicy. To jednak nie wszystko. Wiadomości takie nie muszą pochodzić z innego kraju lub powstawać dla zysku. Często produkują je jedni politycy, aby zdyskredytować drugich. W końcu fake newsy mogą być bezmyślnie przekazywanymi, nieprawdziwymi informacjami.
Jak rozchodzi się fałszywa informacja?
Zastanówmy się teraz, w jaki sposób fake news może się rozprzestrzeniać. Tu znowu z pomocą może przyjść porównanie fałszywej informacji do wirusa. Zabiegani ludzie często szybko przeglądają Internet, zapoznają się z byle jak zdobytymi wiadomościami i bezmyślnie je udostępniają. Winni rozpowszechnianiu takich treści są jednak nie tylko ludzie. Często proces ten odbywa się przy wykorzystaniu mechanizmów technologicznych – botów, fabryk trolli, automatycznych profili i sztucznej inteligencji. Dowiedziono, że podczas ostatnich wyborów prezydenckich w Stanach Zjednoczonych aż 20% tweetów zostało stworzonych automatycznie.
Sporo naukowców i badaczy twierdzi, że w najbliższym czasie sytuacja nie ulegnie poprawie. Wielu osobom zawsze będzie zależało na szerzeniu informacji mających zwiększyć ich zyski, poprawić notowania polityczne lub biznesowe czy zaszkodzić przeciwnikom. Nawet najbardziej dopracowana technologia nie zmieni ani ich zamierzeń, ani ludzkiej natury.
Jak nie dać się oszukać?
Wiele osób wie, co to jest fake news. Najnowsze badania dowodzą także, że deklarujemy umiejętność odróżnienia prawdziwej informacji od fałszywej. Niestety, często nie jest to prawdą. Zdaniem naukowców obecnie nie liczy się już tak bardzo dostęp do prawdziwych informacji. Dużo ważniejsze okazują się osobiste przekonania i wyrażane emocje. Jak zatem nie dać się nabrać i nie ulegać takiej manipulacji? Należy zatem:
znać źródło informacji, jego intencje i cele,
rozumieć cały materiał, zapoznając się z jego treścią, a nie tylko samym nagłówkiem,
sprawdzać wiarygodność autorów publikowanych informacji,
weryfikować wiadomości w innych źródłach,
upewniać się, czy podawane informacje są aktualne,
Sprawdzać, czy wiadomości nie są żartami lub innymi formami rozrywki,
Zdobywać wiedzę od ludzi mających wiedzę na konkretny temat,
Upewniać się, że nasze emocje i uprzedzenia nie wpływają na ocenę informacji,
Sprawdzać pochodzenie wiadomości – czy adres strony nie budzi wątpliwości i czy jest to znana nam witryna.
Czym jest fake news? – łańcuszki na Facebooku i innych portalach
Ostatnio dużym powodzeniem cieszył się tzw. łańcuszek na Facebooku. Jest to krótka wiadomość zachęcająca do udostępnienia jej dalej. Może ona mieć formę zdjęcia lub tekstu. Ostatni łańcuszek teoretycznie miał być oświadczeniem, w którym zakazujemy naliczania opłat przez Facebooka i naruszania naszej prywatności. Zdarzają się również łańcuszki szczęścia, dobroczynne, wróżby, itp. Jak w przypadku innych fake newsów, tak i tutaj chodzi o wywołanie emocji i wzbudzenie sensacji. To natomiast ma spowodować udostępnienie fałszywej wiadomości. W przypadku łańcuszków ich twórcom nie chodzi o rozpowszechnianie fałszywych informacji, ale o rozsyłanie spamu. Wykorzystując go, hakerzy mogą bez problemu wykradać dane użytkowników smartfonów i komputerów. Tak uzyskane informacje służą im następnie do dalszego rozsyłania spamu i wirusów, włamań na konta na portalach społecznościowych czy przejmowania profili. W rezultacie rozsyłanie niesprawdzonych wiadomości na Facebooku nie zapewni nam żadnej ochrony prawnej. Narazi jedynie na otrzymywanie spamu i wirusów, kradzież danych czy utratę konta na portalu społecznościowym.
Jeżeli chcesz sprawdzić, co o łańcuszkach na portalach społecznościowych mówią specjaliści od tropienia oszustów internetowych, obejrzyj ten film.
Sprawdź też, jak robić bezpieczne zakupy w Internecie.
Możesz również przeczytać o niebezpiecznych aplikacjach na telefon.
https://bezpiecznapodroz.org/sluchaj-nas-online/
