Paratriathlon dla osób niepełnosprawnych – paratriathlon to odmiana triathlonu dla sportowców z niepełnosprawnością ruchową. Paratriathlon rozwija się pod egidą ITU (International Triathlon Union) od początku XXI w. Jednak na debiut tej dyscypliny na igrzyskach trzeba było czekać aż. Do igrzysk paraolimpijskich w Rio de Janeiro w 2016 r. Paratriathlon wywodzi się bezpośrednio z triathlonu olimpijskiego i zasadniczo nie różni się od triathlonu uprawianego przez osoby pełnosprawne.
Triathlon to dyscyplina wielobojowa, gdzie rywalizacja odbywa się w trzech wykonywanych kolejno konkurencjach: pływanie, rower oraz bieg. Do rywalizacji wlicza się również czas spędzony w tzw. strefach zmian, czyli czas potrzebny na zmianę dyscypliny. Przejście z pływania na rower oraz z roweru na bieg. Na mecie liczy się czas od momentu rozpoczęcia rywalizacji w etapie pływackim, aż do przekroczenia mety na zakończenie części biegowej. Rywalizacja sportowców niepełnosprawnych odbywa się na dystansie sprinterskim, który składa się z 750 m.
Pływania w akwenie otwartym, 20 km jazdy na rowerze lub handbike’u i 5 km biegu lub jazdy na wózku biegowym. Sprint w wydaniu paraolimpijskim rozgrywany jest w formule bez draftingu, obowiązującej w części rowerowej wyścigu. Zakaz draftingu oznacza, że zabroniona jest tzw. jazda na kole czy też w peletonie kolarskim w części rowerowej paratriathlonu. Regulamin rywalizacji precyzyjnie definiuje dystans, jaki musi być zachowany między zawodnikami. Podczas wyścigu oraz zasady, na jakich można wyprzedzać na trasie wyścigu rowerowego.
Paratriathlon dla osób niepełnosprawnych – historia
Historia paratriathlonu jest prawie tak długa, jak historia triathlonu. Osoby niepełnosprawne od wielu lat biorą czynny udział w imprezach triathlonowych na całym świecie. Każdego roku wybitni sportowcy niepełnosprawni otrzymują zaproszenie do startu w kultowym triathlonie. Na Hawajach na dystansie tzw. pełnego Iron Man (3,8 km pływania, 180 km jazdy na rowerze i 42 km biegu).
Sportowcy niepełnosprawni starują regularnie w największej triathlonowej „lidze” ITU World Triathlon Series. Gdzie walczą o punkty w pucharze świata oraz kwalifikację na imprezy rangi mistrzowskiej. ITU organizuje zawody paratriathlonowe głównie na dystansie sprinterskim 0,75/20/5 w formule bez draftingu. Zawody paratiathlonowe pod patronatem ITU organizowane od ponad 15 lat. Jednak prawdziwy wzrost zainteresowania tymi zawodami nastąpił po włączeniu paratriathlonu do programu igrzysk paraolimpijskich w Rio. Rozwój paratriathlonu w Polsce zależy od ścisłej współpracy Polskiego Komitetu Paraolimpijskiego i Polskiego Związku Triathlonu. W kraju jest kilku obiecujących zawodników niepełnosprawnych, startujących w komercyjnych imprezach triathlonowych. Jednak bez wsparcia wspomnianych instytucji zawodnicy ci nie mają szans na reprezentowanie naszego kraju na arenie międzynarodowej. Mimo bardzo dynamicznego rozwoju triathlonu w Polsce. Nie ma jeszcze w kraju organizacji, klubu, związku, który byłby zainteresowany wsparciem i rozwojem tej dyscypliny.
Paratriathlon dla osób niepełnosprawnych – zasady startów (T1)
Paratriothlon olimpijski rozgrywany na dystansie sprinterskim 0,75/20/5 w formule bez draftingu. Rywalizacja rozpoczyna się od pływania. Start odbywa się z wody, brzegu akwenu lub np. z pomostu. Dopuszczalne jest pływanie w tzw. piankach neoprenowych. Wszyscy zawodnicy starują z jednej linii startowej na sygnał startera. Regulamin dopuszcza stosowanie tzw. handikapu czasowego dla osób z większym stopniem niepełnosprawności. Przykładowo, osoby niewidome i niedowidzące starują w tej samej grupie startowej, jednak osoby niewidome rozpoczynają rywalizację paratriathlonową z kilkuminutowym handikapem. W przypadku paratriathlonu olimpijskiego dystans pływacki wynosi 750 m.
Hazel Smith (przewodnik) i Alison Patrick w Rio 2016 – Paratriathlon dla osób niepełnosprawnych. Paratriathlon dla osób niepełnosprawnych – Katie Kelly (paratriathlete) Rio de Janeiro 2016.
Po zakończeniu części pływackiej, rywalizacja przenosi się na trasę rowerową. Czas od wyjścia z wody do rozpoczęcia rywalizacji na rowerze lub hanbike’u. Nazywany pierwszą strefą zmian (T1) i wlicza się do czasu rywalizacji. Osoby niepełnosprawne w większości grup startowych muszą samodzielnie pokonać odcinek od wyjścia z akwenu wodnego do miejsca, gdzie stoi rower. Muszą też samodzielnie ściągnąć piankę neoprenową, w której pływały, a następnie założyć strój, kask oraz buty, używane na rowerze.
Paratriathlon dla osób niepełnosprawnych – zasady startów (T2)
W części rowerowej oraz w strefie zmian dopuszczalne jest stosowanie specjalnych protez oraz rowerów dostosowanych do potrzeb osoby niepełnosprawnej. Wszystkie modyfikacje roweru muszą być zgodne z obowiązującym regulaminem i muszą zostać zweryfikowane i zatwierdzone przez specjalną komisję weryfikacyjną. Dystans, jaki należy pokonać na rowerze lub handbike’u, wynosi 20 km. Po części rowerowej, rower lub handbike muszą zostać odstawione do strefy zmian (druga strefa zmian, tzw. T2), gdzie zawodnik ma możliwość przygotowania się do części biegowej.
Handbike – Paratriathlon dla osób niepełnosprawnych. 
Wózek biegowy – Paratriathlon dla osób niepełnosprawnych.
W T2 następuje zmiana obuwia/protez lub zmiana handbike’a na wózek biegowy. Czas spędzony w strefie T2 oczywiście wlicza się do czasu wyścigu. Ostatnią częścią rywalizacji triathlonowej jest pokonanie dystansu biegowego.W przypadku paratriathlonu olimpijskiego jest to 5 km. W rywalizacji paratriathlonowej biorą udział osoby niewidome i niedowidzące. Cały dystans triathlonu zawodnik niewidomy/niedowidzący pokonuje wraz z przewodnikiem. Podczas pływania zawodnik i przewodnik muszą płynąć obok siebie, połączeni krótką linką, której długość oraz rozciągliwość określa regulamin. Etap rowerowy pokonuję się na tandemie, gdzie przewodnik prowadzi tandem, a zawodnik siedzi z tyłu. Podczas biegu zawodnik z przewodnikiem ponownie połączeni są specjalną linką. Przewodnik i zawodnik muszą być tej samej narodowości oraz płci.
Katie Kelly w Rio de Janeiro 2016 – Paratriathlon dla osób niepełnosprawnych. Elizabeth Baker Rio 2016 – Paratriathlon dla osób niepełnosprawnych.
Paratriathlon dla osób niepełnosprawnych – klasyfikacje medyczne
Od sezonu 2014/2015 obowiązywał podział na pięć grup startowych – od PT1 do PT5. Podział ten został zatwierdzony przez IPC. I obowiązywał zarówno podczas sezonu kwalifikacyjnego, poprzedzającego igrzyska paraolimpijskie w Rio, jak i w sezonie olimpijskim 2016. W grupie PT1 startowali zawodnicy rywalizujący na wózkach. W tej grupie etap rowerowy pokonywany na handbike’u, natomiast etap biegowy zawodnicy pokonują na wózku sportowym. Grupy PT2–PT4 zarezerwowane są dla osób z dysfunkcjami narządu ruchu.
Zawodnicy z większymi dysfunkcjami starują w grupie PT2, a z najmniejszymi w grupie PT4. Grupa startowa PT3 obejmuje zawodników z umiarkowanymi dysfunkcjami narządu ruchu. Zawodnicy w grupach PT2–PT4, etap rowerowy pokonują na rowerze, przyczym dopuszczalne jest dostosowanie roweru do potrzeb zawodnika. Np. dopuszczalna jest specjalna przystawka do kierownicy, umożliwiająca kierowanie rowerem zawodnikowi bez przedramienia lub przystawka do siodełka. Umożliwiająca podparcie kikuta amputowanej nogi. Ostatnią grupą startową jest grupa PT5, w której rywalizują zawodnicy z dysfunkcją narządu wzroku. W grupie tej startują zarówno zawodnicy niewidomi jak i zawodnicy niedowidzący.
Zasady kwalifikacji do poszczególnych grup to mocno sformalizowane. A przydzielenie grupy odbywa się na specjalnych sesjach kwalifikacyjnych, gdzie kandydat staje przed komisją złożoną z licencjonowanych specjalistów. ITU, wraz z IPC (International Paralympic Committee), zapewnia sesje kwalifikacyjne w ramach wybranych zawodów w cyklu Pucharu Świata w paratriathlonie. Informacji tych należy szukać w kalendarzu imprez ITU.
Paratriathlon dla osób niepełnosprawnych – jaki sprzęt
Paratriathlon, to wymagająca dyscyplina nie tylko ze względu na połącznie trzech diametralnie różnych dyscyplin. Ale też ze względu na mnogość sprzętu i wyposażenia wykorzystywanego podczas rywalizacji:
– pływanie: strój startowy, pianka neoprenowa chroniąca przez wyziębieniem organizmu, czepek, okularki pływackie,
– T1, T2: protezy, kule, dodatkowy wózek umożliwiające poruszanie się w strefie zmian,
– rower: rower dostosowany do potrzeb osoby niepełnosprawnej lub handbike, buty rowerowe, kask rowerowy,
– bieganie: buty biegowe, protezy biegowe, wózek biegowy.
Paratriathlon dla osób niepełnosprawnych – nasz zawodnik
Udział Polaków w zawodach paratriathlonowych organizowanych przez ITU jest bardzo skromny. W kwalifikacjach przedolimpijskich udział brało tylko dwóch zawodników niedowidzących Marcin Suwart i Łukasz Wietecki wraz z przewodnikami. Obaj zawodnicy reprezentowali nasz kraj z sukcesami w zawodach z cyklu Pucharu Świata oraz mistrzostw świata i Europy. Niestety, decyzją IPC, grupa startowa PT5, w której rywalizują nasi zawodnicy, nie znalazła się w programie igrzysk paraolimpijskich w Rio. Nie mieliśmy więc okazji kibicować Polakom podczas rywalizacji w paratriathlonie w Rio.
Zainteresował cię nasz materiał? Przeczytaj także: Wioślarstwo dla osób niepełnosprawnych
