Dymarki Świętokrzyskie odbywają się od 1967 roku w Nowej Słupi u stóp Łyśca. Jest to plenerowa impreza o najdłuższej tradycji w regionie. Niezmiennie poświęcono ją prezentacji wyników badań nad starożytnym hutnictwem żelaza w Górach Świętokrzyskich. To również największa impreza organizowana w Województwie Świętokrzyskim. 54 Dymarki Nowa Słupia 2022 to również Festiwal Kultury Ludowej, Koncerty, Jarmark, Lunapark i wiele innych atrakcji.
Wszystkie szczegóły imprez znajdziecie na plakacie.
54 Dymarki Nowa Słupia 2022 – Muzeum Starożytnego Hutnictwa Świętokrzyskiego im. M. Radwana
Muzeum Starożytnego Hutnictwa Świętokrzyskiego imienia Mieczysława Radwana zlokalizowano w Nowej Słupi, dokładnie w miejscu odkrycia 42 tzw. dymarek. Obiekt otwarto dla turystów w 1960 roku, natomiast w latach 1967–1968 nastąpiła jego rozbudowa. Odwiedzający muzeum goście, mogą tutaj poznać technikę oraz organizację produkcji wytopu żelaza w czasach starożytnych. Czyli okresie, w którym wokół Nowej Słupi funkcjonował największy w barbarzyńskiej Europie ośrodek górniczy i metalurgiczny. To właśnie na terenie należącym do muzeum, odbywa się ogromna cykliczna impreza, Dymarki Świętokrzyskie. Wówczas, największą atrakcją cieszą się eksperymentalne wytopy metodą sprzed 2tys. lat. Tajniki pozyskiwania żelaza w dymarkach można poznawać nie tylko podczas dorocznej imprezy, ta atrakcja jest dostępna również podczas „zwykłego” zwiedzania muzeum. Ponadto, można także obejrzeć fragmenty dawnych pieców hutniczych.
Obiekty odsłonięto i usadowiono w tym samym miejscu, gdzie funkcjonowały wieki temu. Ekspozycja muzealna pozwala również podziwiać wyroby żelazne, wykonane z metalu pozyskanego właśnie z dymarek.
Jak się okazało, hutnicy z Nowej Słupi sprzedawali swoje produkty m.in. do Cesarstwa Rzymskiego, o czym świadczą znalezione przez archeologów rzymskie monety – denary.
54 Dymarki Nowa Słupia 2022 – starożytne hutnictwo, nie tylko w świętokrzyskim
Na terenie zachodniego Mazowsza, odkryto grupę około 240 stanowisk archeologicznych to jeden z największych ośrodków hutniczych starożytnej Europy. Tutaj właśnie powstało Mazowieckie Centrum Metalurgiczne, zarejestrowano też osady ze śladami masowej produkcji żelaza. Twórcami owego gospodarczego fenomenu była ludność określana przez archeologów mianem kultury przeworskiej. Społeczność ta zamieszkiwała u schyłku starożytności (II w. p.n.e. – początki V w. n.e.) ziemie środkowej i południowej Polski. Identyfikowana jest ona ze znanymi z przekazów rzymskich historyków plemionami Wandalów. Flagowe osady Mazowieckiego Centrum Metalurgicznego to duże, długotrwałe obiekty o charakterze mieszkalno-gospodarczym, z wyodrębnioną strefą produkcyjną, gdzie wytwarzano żelazo. Obok nich funkcjonowały mniejsze, krótkotrwałe stanowiska, niezwiązane bezpośrednio z hutnictwem. Poza nimi znanych jest też kilkanaście cmentarzysk z tego terenu.
Mazowiecka działalność hutnicza bazowała na lokalnych, łatwo dostępnych rudach darniowych. Wytopy żelaza prowadzono w piecach dymarskich jednorazowego użytku, co ułatwia dziś oszacowanie skali produkcji. Na największych stanowiskach regionu zarejestrowano ślady od kilku do kilkunastu tysięcy pieców. Łączną liczbę wytopów szacuje się na 120–150 tys. Szczyt aktywności ośrodka hutniczego miał miejsce w I i II w. n.e. Ilość żelaza wyprodukowana przez mazowieckich hutników wykraczała znacznie poza lokalne zapotrzebowanie na ten surowiec. Przypuszcza się, że obrót nim powodował intensywny rozwój gospodarczy regionu. Jego przejaw to odkrywane tu wyroby luksusowe, np. znaleziony w Zaborowie – importowany z terenów Imperium Rzymskiego – puchar ze szkła z przedstawieniami walczących gladiatorów.
Tak trafisz na 54 Dymarki w Nowej Słupi:
Więcej ciekawych imprez znajdziesz w kalendarium: Imprezy plenerowe piknik koncert w sezonie 2022
