Czas oczekiwania osoby niepełnosprawnej na asystenta może przyprawić co niektórych o zawrót głowy — wynosi on bowiem nawet pół roku! Dzieje się tak między innymi z powodu braku nadzoru, a także opóźnień ze strony gminy i powiatu. 14 kwietnia 2023 roku NIK opublikował raport z kontroli o usługach asystenta osobistego osób niepełnosprawnych.
Wyniki raportu Najwyższej Izby Kontroli
W piątek 14 kwietnia 2023 roku Najwyższa Izba Kontroli opublikowała raport z kontroli o usługach asystenta osobistego osób niepełnosprawnych. Do zagwarantowania takich usług Polska zobowiązała się, ratyfikując w 2012 roku Konwencję o prawach osób niepełnosprawnych. Rządowy program „Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej”, pojawił się po raz pierwszy w 2019 roku. W latach 2019-2021 Minister Rodziny i Polityki Społecznej z opóźnieniem ogłosił ten właśnie program, przez co umowy na realizację wsparcia były zawierane po terminie. Dlatego zdarzało się, że osoby z niepełnosprawnością musiały czekać pół roku na przyznanie pomocy. W praktyce oznaczało to, że usług asystencji osobistej nie świadczono w sposób ciągły.
Ponadto z powodu owych opóźnień gminy i powiaty nie wykorzystały w pełni środków otrzymanych na ten cel, ani przyznanych godzin. Dodatkowo pomocą nie zostały objęte wszystkie osoby zainteresowane. Wynikało to głównie z powodu niewiedzy samorządów na temat liczby osób z niepełnosprawnościami zamieszkujących na ich terenach. Kolejny problem wynikający z raportu NIK to również brak nadzoru na poziomie ministerialnym i wojewódzkim. Najwyższa Izba Kontroli zaznaczyła, że w latach 2020-2021 w Polsce z Programu skorzystało zaledwie 0,6% osób z niepełnosprawnościami.
Czas oczekiwania osoby niepełnosprawnej na asystenta – zobowiązania wynikające z konwencji
Najwyższa Izba Kontroli zaznaczyła, że Polska, ratyfikując w 2012 roku Konwencję o prawach osób niepełnosprawnych zobowiązała się do wprowadzenia w życie pewnych instrumentów. Jednym z nich jest dostępność usług asystenta osobistego. Taka usługa pozwala na większą samodzielność i niezależność osób niepełnosprawnych od pomocy rodziny i bliskich. Skala potrzeb wśród tej grupy osób, rośnie z roku na rok, a sam program cieszy się coraz większym zainteresowaniem. Jednak jak wynika z raportu NIK, w 2021 roku osoby niepełnosprawne średnio oczekiwały na przyznanie usług asystenta około 20 dni. W niektórych przypadkach czas oczekiwania wynosił nawet 100 dni od założenia karty zgłoszeniowej. Nie bez znaczenia jest również fakt, że w większości skontrolowanych województwach, usługi były zawierane niemal w połowie roku.
Po przeprowadzonej kontroli NIK sformułował wnioski mające na celu lepszą realizację programu. Obejmą one między innymi zapewnienie pełnego wykorzystania środków przeznaczonych na realizację Programu. Pozwali to samorządom i organizacjom pozarządowym na objęcie usługami asystencji osobistej wszystkich potrzebujących osób takiej formy wsparcia.
Czy program „Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej” wpłynął na poprawę jakości ich życia?
Według przeprowadzonej anonimowo ankiety przez NIK aż 98% badanych odczuło poprawę jakości życia w czasie trwania programu. W ankiecie wzięło udział 255 osób na 439 wysłanych. Wyniki wykazały, że ze wsparcia usług asystenta było bardzo zadowolonych aż 235 ankietowanych, natomiast zadowolonych 18 osób. Tylko 2 osoby nie wyraziły zadowolenia z otrzymanej pomocy.
Kim jest asystent osoby z niepełnosprawnościami
Asystent osoby z niepełnosprawnościami to osoba, która oprócz wykonywania czynności opiekuńczych, stara się aktywizować podopiecznego do samodzielnego życia. Wzmacnia jego wiarę we własne możliwości, jest także doradcą w takich dziedzinach jak rehabilitacja czy rekreacja. Praca z osobą z niepełnosprawnościami wymaga odpowiedniego przygotowania zarówno teoretycznego jak i praktycznego. Kwalifikacje zawodowe na asystenta osoby niepełnosprawnej można zdobyć w szkole policealnej, w której nauka trwa jeden rok.
Jakie usługi świadczy asystent osoby z niepełnosprawnościami
Osoby z niepełnosprawnościami chcą być aktywne zarówno w sferze zawodowej jak i społecznej. Taką możliwość daje im między innymi asystent osobisty, którego głównym zadaniem jest pomoc w wykonywaniu czynności dnia codziennego. Do jego obowiązków należy również załatwianie spraw urzędowych oraz wyjścia i dojazdy do wybranego miejsca. Asystent powinien także umożliwić podopiecznemu korzystanie z dóbr kultury, takich jak: kino, teatr, muzeum czy galerie sztuki. Do jego zadań należy także zaprowadzanie i przyprowadzanie dzieci z orzeczeniem o niepełnosprawności do placówek oświatowych. Asystentem osobistym osoby niepełnosprawnej nie może być członek rodziny, opiekun prawny czy osoba zamieszkująca z osobą niepełnosprawną.
Czas oczekiwania osoby niepełnosprawnej na asystenta – komu przysługują usługi asystenckie?
Program „Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej” skierowany jest zarówno do dzieci jak i do osób dorosłych. W przypadku dzieci do 16 roku życia wsparcie asystenta mogą uzyskać osoby posiadające orzeczenie o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami lub orzeczeniem równoważnym. Wśród wskazań znajduje się konieczność stałej lub długotrwałej opieki oraz pomoc w związku z ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Ponadto konieczność codziennego współudziału opiekuna w procesie leczenia, rehabilitacji i edukacji. Osobom dorosłym natomiast wsparcie asystenta przysługuje w momencie posiadania orzeczenia o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Może to być także orzeczenie równoważne, które mówi o potrzebie usług asystenta w wykonywaniu codziennych czynności oraz funkcjonowaniu w życiu społecznym.
Przeczytaj także: Nowe świadczenie dla osób niepełnosprawnych
