Od 15 Listopada 2023 roku w życie wchodzą zmiany w prawie spadkowym. Mają one na celu ochronę spadkobierców oraz przyspieszenie i uproszczenie postępowania spadkowego.
Nowe przepisy dotyczą wielu zagadnień związanych z dziedziczeniem i odrzucaniem spadku. Zostały wprowadzone nowelizacją Kodeksu Cywilnego oraz innych ustaw z 28 Lipca 2023 r. Obejmują zagadnienia dotyczące nowych przesłanek niegodności dziedziczenia, uproszczenia procesu odrzucenia spadku w imieniu małoletnich oraz zawężenia kręgu osób uprawnionych do dziedziczenia. Takie przepisy pozwolą na ułatwienie postępowania spadkowego oraz odciążenie sądów w przypadku odrzucania spadku przez rodziców w imieniu dzieci. Uproszczone również będą sytuacje do tej pory trudne do rozwiązania. Ich przykładami może być nie pozostawienie testamentu przez zmarłego czy nie opłacanie alimentów przez spadkobiercę. W takich przypadkach nowe przepisy prawne nie będą pozostawiały najmniejszych wątpliwości. Oto szczegóły.
Zmiany w prawie spadkowym – dziedziczenie spadku
Od 15 Listopada 2023 zmniejsza się krąg osób uprawnionych do dziedziczenia spadku, gdy zmarły nie pozostawił testamentu. Nadal spadek mogą otrzymywać najbliżsi – małżonkowie, dzieci, rodzice, wnuki, rodzeństwo oraz zstępni rodzeństwa. Zmiany w prawie spadkowym dotyczą natomiast dziadków spadkodawcy i ich zstępnych. Dotychczas, jeśli nie było najbliższych osób uprawnionych do dziedziczenia, spadek po zmarłym przejmowali dziadkowie od strony ojca i matki. Jeżeli dziadkowie nie dożywali dnia otwarcia spadku, prawo do dziedziczenia przejmowali ich zstępni (ciotki, stryjowie, wujowie, kuzyni i dzieci kuzynów). Nowe przepisy prawa spadkowego przewidują, że w przypadku braku dziadków, ich dzieci oraz wnuków, dalsi spadkobiercy nie będą już poszukiwani. W takiej sytuacji majątek i zobowiązania przejmuje gmina, w której osoba zmarła mieszkała przed śmiercią. Zmienione prawo nie dotyczy spadków, które zostały otwarte przed 15 Listopada 2023 r. Przepisy nie obejmą zatem osób zmarłych przed tym dniem.
Alimenciarze mogą nie odziedziczyć spadku
Zmiany w prawie spadkowym dotyczą również nowych sytuacji, w których spadkobierca może okazać się osobą niegodną dziedziczenia. Wówczas traci prawo do korzystania ze wszelkiego majątku zmarłego. Dotąd spadkobierca mógł zostać uznany przez sąd za niegodnego dziedziczenia, gdy:
umyślnie dopuścił się ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy,
groźbą lub podstępem wymusił na spadkodawcy odwołanie albo sporządzenie testamentu,
umyślnie zniszczył, przerobił, podrobił lub ukrył testament spadkodawcy.
Od 15 Listopada niegodny dziedziczenia może być spadkobierca, który uporczywie uchylał się od obowiązku alimentacyjnego wobec spadkodawcy. Powinność ta musi być określona orzeczeniem sądowym, umową, ugodą zawartą przed sądem lub inną uprawnioną do tego instytucją.
Niegodny dziedziczenia może być też spadkobierca, który uporczywie uchylał się od sprawowania pieczy nad spadkodawcą. Dotyczy to obowiązku władzy rodzicielskiej, sprawowania funkcji rodzica zastępczego, małżeńskiej wzajemnej pomocy czy opieki. Na te zmiany w prawie spadkowym nie będą mogli powołać się spadkobiercy, gdy spadkodawca zmarł przed 15 Listopada 2023 r.
Łatwiejsze odrzucenie spadku za dziecko
Do tej pory rodzice chcący odrzucić spadek w imieniu dziecka potrzebowali na to zgody udzielanej przez sąd opiekuńczy. Zmiany w prawie spadkowym powodują, że pozwolenie takie nie będzie potrzebne, gdy dziecko dziedziczy spadek z powodu odrzucenia go przez rodziców. W takiej sytuacji wystarczy oświadczenie o odrzuceniu spadku w imieniu dziecka złożone przed notariuszem lub w sądzie spadku. Spadek musi być jednak odrzucony przez jednego rodzica za zgodą drugiego albo przez oboje, jeśli mają władzę rodzicielską. Wówczas spadek jest odrzucany również przez zstępnych rodziców – np. rodzeństwo dziecka. Nowe prawo spowoduje, że rodzice odrzucający spadek w imieniu dziecka nie będą musieli przechodzić żmudnego i czasochłonnego postępowania przed sądem pozwalającego na dopełnienie tych formalności.
Zgoda sądu na odrzucenie spadku w imieniu dziecka nadal będzie konieczna, gdy okaże się ono powołane do dziedziczenia – np. po matce czy ojcu. Nowe zmiany w prawie spadkowym obejmą jednak również sprawy rozpoczęte przed dniem wejścia przepisów w życie.
Jeśli interesują Cię nowe zasady dziedziczenia, obejrzyj ten film.
Poznaj też nowe uprawnienia straży miejskiej.
