Zatrudnienie niepełnosprawnego pracownika korzyści i obowiązki

Zatrudnienie niepełnosprawnego pracownika może przynieść nam wiele korzyści. Osoby niepełnosprawne podlegają takim samym zasadom w zakresie podejmowania pracy, jak każda inna osoba. Podstawowym aktem prawnym, który reguluje prawa i obowiązki pracodawcy i pracownika w tym zakresie, jest ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, a także, jak w przypadku innych pracowników Kodeksu Pracy. Przeczytaj, z czym się wiąże zatrudnienie niepełnosprawnego pracownika.

Zatrudnienie niepełnosprawnego pracownika – kim jest osoba niepełnosprawna?

Zgodnie z Ustawą z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U.2020.426 t.j.) (dalej: Ustawa o rehabilitacji zawodowej)., występują 3 stopnie niepełnosprawności:

1. lekki (art. 4 ust. 3 Ustawy o rehabilitacji zawodowej)
2. umiarkowany (art. 4 ust. 2 Ustawy o rehabilitacji zawodowej)
3. znaczny (art. 4 ust. 1 Ustawy o rehabilitacji zawodowej)

Osoba niepełnosprawna otrzymuje grupę inwalidzką, która określa stopień jej zdolności do pracy. Wyróżniamy trzy takie grupy:

• – I grupa inwalidzka to znaczny stopień niepełnosprawności i określa całkowitą niezdolność do pracy i samodzielnej egzystencji,
• – II grupa inwalidzka to umiarkowany stopień niepełnosprawności i oznacza niezdolność do pracy albo zdolność do pracy w warunkach pracy chronionej
• – III grupa inwalidzka to lekki stopień niepełnosprawności i oznacza częściową niezdolność do pracy.

• Wszystkie prawa osób niepełnosprawnych w pracy reguluje Ustawa o zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Ten akt prawny ustala też warunki, jakie musi spełniać pracodawca, przyjmując do firmy pracownika z grupą inwalidzką.
• – znaczny – do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji,
• – umiarkowany – do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych,
• – lekki – do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną.

Jeżeli pracownik z grupą inwalidzką posiada umiarkowany lub znaczny stopień niepełnosprawności (II lub III grupę) nie wyklucza to możliwości jego zatrudnienia.

Jeśli firma pracodawcy nie spełnia warunków pracy chronionej, może zatrudnić taką osobę jeśli:

1. Przystosuje stanowisko do potrzeb osoby niepełnosprawnej.
2. Zatrudni pracownika w formie telepracy.

Telepraca to praca z domu (zdalna) z użyciem narzędzi komunikacji elektronicznej. W dobie pandemii ten model upowszechnił się w wielu firmach, także wśród pełnosprawnych pracowników.

Ustawa o zatrudnianiu osób niepełnosprawnych zezwala na zatrudnienie pracownika z grupą inwalidzką, jeśli:

• – osoba niepełnosprawna otrzyma zgodę na wykonywanie pracy od lekarza medycyny pracy,
• – praca na danym stanowisku jest zgodna ze wskazaniami w orzeczeniu lekarza orzecznika.
• Podstawą do uznania osoby za niepełnosprawną jest orzeczenie wydane przez powiatowy lub wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności lub orzeczenie lekarza orzecznika ZUS.

• 

• 

Zatrudnienie niepełnosprawnego pracownika – obowiązki dla pracodawcy

Kwestia zatrudnienia osoby z niepełnosprawnością wiążę się dla przedsiębiorcy z obowiązkiem spełniania pewnych warunków.
Czas pracy w przypadku zatrudnienia osoby niepełnosprawnej:
Osoba niepełnosprawna nie może pracować dłużej niż 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. Czas pracy osoby niepełnosprawnej w stopniu umiarkowanym lub znacznym nie może przekraczać 7 godzin dziennie i 35 godzin tygodniowo.
Zgodnie z art. 134 KP każdy pracownik, który wykonuje swoją pracę ponad 6 godzin dziennie, ma prawo do minimum 15-minutowej przerwy. Natomiast niepełnosprawny ma dodatkową przerwę, również 15-minutową, na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek. Warto zaznaczyć, że obie te przerwy zaliczane są do czasu pracy pracownika niepełnosprawnego.

Stosowanie norm czasu pracy nie powoduje obniżenia wysokości wynagrodzenia wypłacanego w stałej miesięcznej wysokości.

Prawa osób niepełnosprawnych w pracy dotyczą także stosunku czasu pracy do wynagrodzenia. Mniejszy wymiar godzin i prawo do dodatkowej przerwy nie znaczą, że pracownik z grupą inwalidzką może dostać mniejszą pensję. Wynagrodzenie miesięczne musi mieć stałą wysokość.
Wymiar czasu pracy dla osób niepełnosprawnych oraz zakaz zatrudniania w porze nocnej i godzinach nadliczbowych nie ma zastosowania w dwóch przypadkach:
– do osób zatrudnionych przy pilnowaniu obiektu lub mienia
– gdy, na wniosek osoby zatrudnionej, lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą wyrazi na to zgodę.

Prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego

Osobie ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym.

Do obowiązków pracodawcy wobec pracownika ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności należy także zapewnienie mu dodatkowego urlopu wypoczynkowego. Obejmuje on 10 dni doliczanych do standardowego urlopu (26 dni roboczych), przyznawanego pracownikom bez grupy inwalidzkiej.

Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego osoba ta nabywa po przepracowaniu roku po dniu zaliczenia jej do jednego z tych stopni niepełnosprawności.

Co ważne, przywilej ten nie przysługuje osobie uprawnionej do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych lub do urlopu dodatkowego na podstawie odrębnych przepisów – jeżeli jego wymiar przekracza 10 dni roboczych.

Zatrudnienie niepełnosprawnego pracownika – zwolnienia lekarskie

Pracownik niepełnosprawny ma prawo tak jak każdy ubezpieczony pracownik do korzystania ze zwolnienia lekarskiego w trakcie choroby. Jest on uprawniony do wynagrodzenia i zasiłku chorobowego. Dodatkowo, osoba z umiarkowanym albo znacznym stopniem niepełnosprawności może otrzymać zwolnienie z pracy w celu uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym. Podstawą do takiego zwolnienia jest wystawione przez lekarza skierowanie na turnus rehabilitacyjny. Skierowanie zawiera rodzaj turnusu i czas trwania. Ważne, aby osoba niepełnosprawna przedstawiła wcześniej pracodawcy skierowanie tak, aby ten mógł bez problemu zorganizować pracę podczas nieobecności pracownika.

Za czas turnusu rehabilitacyjnego przysługuje wynagrodzenie obliczane jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy. Aby je otrzymać, należy przedstawić pracodawcy dokument potwierdzający udział w turnusie, np. faktura od organizatora turnusu.

Zatrudnienie niepełnosprawnego pracownika – dofinansowanie do wynagrodzenia

Pracodawcy, który zatrudnia osoby niepełnosprawne, przysługuje ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Miesięczne dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych, o ile pracownicy ci znajdują się w ewidencji zatrudnionych osób niepełnosprawnych, prowadzonej przez PFRON.

• 

• 

Dofinansowanie przysługuje:
– każdemu pracodawcy zatrudniającemu osobę niepełnosprawną,
– pracodawcy prowadzącemu zakład pracy chronionej,
– pracodawcy zatrudniającemu co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy przy osiągnięciu wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości co najmniej 6 proc.,
– pracodawcom, którzy nie posiadają zaległości w zobowiązaniach wobec Funduszu.

Dofinansowanie nie przysługuje za zatrudnienie niepełnosprawnego pracownika, jeżeli:

– są zatrudnieni na umowy cywilnoprawne (np. umowa o dzieło, umowa zlecenie),
posiadają lekki lub umiarkowany stopień niepełnosprawności i mają ustalone prawo do emerytury,
– są zatrudnieni w formie przewidującej wypłatę ich wynagrodzeń ze środków publicznych (jeśli część wynagrodzenia jest wypłacana ze środków publicznych, dofinansowanie może być wypłacane tylko do pozostałej części wynagrodzenia).
Dofinansowanie wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego ma miejsce wtedy, gdy jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę.

Wysokość miesięcznego dofinansowania na niepełnosprawnego pracownika
Jeżeli pracodawca zatrudnia co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy i osiąga wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości co najmniej 6%, wówczas przysługuje mu ze środków PFRON miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego, o ile pracownik ten został ujęty w ewidencji zatrudnionych osób niepełnosprawnych, o której mowa w art. 26b ust. 1 Ustawy o rehabilitacji zawodowej (art. 26a ust. 1 Ustawy o rehabilitacji zawodowej).

Miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego, przysługuje w kwocie:

1. 1950 zł – w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności;
2. 1200 zł – w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności;
3. 450 zł – w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności
4. Kwoty, o których mowa w ust. 1, w odniesieniu do osób niepełnosprawnych, którym orzeczono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe, całościowe zaburzenia rozwojowe lub epilepsję oraz niewidomych, zwiększa się o:

1. 1200 zł – w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności;
2. 900 zł – w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności;
3. 600 zł – w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności.

(art. 26a ust. 1b Ustawy o rehabilitacji zawodowej).

Kwota miesięcznego dofinansowania nie może przekroczyć 90% faktycznie i terminowo poniesionych miesięcznych kosztów płacy, a w przypadku pracodawcy wykonującego działalność gospodarczą, w rozumieniu przepisów o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej 75% tych kosztów (art. 26a ust.4 Ustawa o rehabilitacji zawodowej).

Wnioski o dofinansowanie składa się miesięcznie. Ponadto przedsiębiorca w celu uzyskania dofinansowania powinien składać miesięczne informacje o wynagrodzeniach, zatrudnieniu i stopniach niepełnosprawności pracowników niepełnosprawnych (art. 26c ust. 1 pkt 1 Ustawy o rehabilitacji zawodowej).

– uprawnienie do zwrotu kosztów zatrudnienia i szkolenia pracowników pomagających pracownikom niepełnosprawnym

Pracodawca, który zatrudnia pracownika niepełnosprawnego, może otrzymać ze środków Funduszu zwrot:

1. miesięcznych kosztów zatrudnienia pracowników pomagających pracownikowi niepełnosprawnemu w pracy,
2. kosztów szkolenia tych pracowników w zakresie czynności ułatwiających komunikowanie się z otoczeniem, a także czynności niemożliwych lub trudnych do samodzielnego wykonania przez pracownika niepełnosprawnego na stanowisku pracy (art. 26d ust. 1 Ustawy o rehabilitacji zawodowej).

Wysokość zwrotu miesięcznych kosztów zatrudnienia pracowników pomagających pracownikowi niepełnosprawnemu w pracy stanowi iloczyn kwoty najniższego wynagrodzenia i ilorazu liczby godzin w miesiącu przeznaczonych wyłącznie na pomoc pracownikowi niepełnosprawnemu i miesięcznej liczby godzin pracy pracownika niepełnosprawnego w miesiącu.

Zwrot kosztów szkolenia pracowników pomagających pracownikowi niepełnosprawnemu w pracy obejmuje 100% kosztów szkolenia. Nie może być wyższy niż równowartość kwoty najniższego wynagrodzenia.

Liczba godzin przeznaczonych wyłącznie na pomoc pracownikowi niepełnosprawnemu nie może przekraczać liczby godzin odpowiadającej 20% liczby godzin pracy pracownika w miesiącu (art. 26d ust. 3 Ustawy o rehabilitacji zawodowej).

Uprawnienie do zwrotu kosztów wyposażenia stanowiska pracy pracownika niepełnosprawnego

Pracodawca, który przez okres co najmniej 36 miesięcy zatrudni osobę niepełnosprawną zarejestrowaną w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotna albo poszukująca pracy niepozostającą w zatrudnieniu, może otrzymać, ze środków PFRON zwrot kosztów wyposażenia stanowiska pracy do wysokości piętnastokrotnego przeciętnego wynagrodzenia. Zwrot dokonywany jest na wniosek pracodawcy (art. 26e ust. 1 Ustawy o rehabilitacji zawodowej). Zwrot dokonywany jest na podstawie umowy zawartej przez pracodawcę ze starostą, o ile koszty wyposażenia zostały dokonane po zawarciu tej umowy (art. 26e ust. 2 Ustawy o rehabilitacji zawodowej).

Wnioskodawca, korzystający z dofinansowania, przechowuje dokumentację pozwalającą na sprawdzenie zgodności przyznania pomocy z przepisami rozporządzenia o dofinansowaniu przez okres 10 lat od dnia jej przyznania.

Badania okresowe pracownika niepełnosprawnego

Pracownik z grupą inwalidzką, podobnie jak ten pełnosprawny, przechodzi przez badania:

• – wstępne
• – okresowe
• – kontrolne
• Obowiązkiem pracodawcy jest pilnowanie regularności wykonywanych badań i dotrzymywanie ich terminów. W Kodeksie Pracy nie ma odrębnych przepisów dotyczących profilaktyki zdrowotnej pracowników niepełnosprawnych.

W tym przypadku obowiązki pracodawcy wobec pracownika niepełnosprawnego są takie same, jak te dotyczące pracowników nie posiadających grupy inwalidzkiej. Osoba niepełnosprawna kierowana jest na badania do lekarza medycyny pracy, który oczywiście uwzględnia posiadane przez pracownika orzeczenie o niepełnosprawności.

Warto dodać, że pracodawca powinien zapewnić odpowiednie warunki BHP w tym właściwy poziom ochrony zdrowia. Szczególnie, że w czasie wykonywania obowiązków może dojść do zdarzenia, które wpłynie na stan zdrowia pracownika.
Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dziennik Ustaw rok 2020 poz. 1320)

Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Dziennik Ustaw rok 2021 poz. 573

Zainteresował cię nasz temat? Przeczytaj także na naszej stronie https://bezpiecznapodroz.org/2022/02/02/placa-minimalna-w-2022-roku/

Słuchaj nas online!