Głównym objawem autyzmu są szeroko pojęte zaburzenia w relacjach społecznych i prawidłowej komunikacji. Problem dotyczy zarówno dzieci, jak i dorosłych. Jak wygląda życie z autyzmem? Czy dolegliwość można całkowicie wyleczyć?
Autyzm u dzieci – wczesne objawy
Warto podkreślić, że pierwsze objawy autyzmu mogą ujawnić się już we wczesnym okresie niemowlęcym. W tym wypadku dziecko przykładowo nie przejawia chęci do gaworzenia i nie jest zainteresowane swoim najbliższym otoczeniem. Nieco starsze dzieci z kolei nie mają ochoty na zabawę z rówieśnikami, czy przytulanie się do rodzica. Niestety właśnie początkowe objawy autyzmu często są przez nas bagatelizowane. Uważamy bowiem, że dziecko jest po prostu nieśmiałe. Typowym symptomem autyzmu jest również to, że maluch woli bawić się sam. Ponadto jest wrażliwe na hałas. Przede wszystkim mamy tu jednak różnego rodzaju objawy świadczące o opóźnionym rozwoju. Dzieci autystyczne zwykle dużo później zaczynają mówić. Często powtarzają określone wyrazy, frazy, pozbawione właściwego kontekstu. Schematycznie powtarzają również różne zachowania i zabawy. Przez brak umiejętności nawiązania dłuższej rozmowy i wykonywania konkretnych czynności, sprawiają wrażenie rozdrażnionych. Z drugiej strony, w tym samym momencie potrafią wykazać duże zainteresowanie drobnymi szczegółami.
Prawidłowy rozwój dziecka
Jak już wyżej wspomnieliśmy, życie z autyzmem wygląda inaczej. Autyzm rzutuje na umiejętności w relacjach społecznych. Dlatego najmłodsi z autyzmem nie lubią wokół siebie większych zmian. Często mają też w trudności w nauce. Spowodowane jest to powolnym myśleniem, impulsywnymi odruchami, czy brakiem umiejętności wyciągania konstruktywnych wniosków. Oprócz objawów psychicznych autyzm może dawać również objawy fizyczne, np. brak reakcji na zmiany temperatury, czy ból. Autystyczne dzieci są trudne w relacji. Nie utrzymują kontaktu wzrokowego, nie przejmują się również emocjami ze strony innych osób. Zarówno w przypadku młodszych, jak i starszych dzieci znanym elementem rozwoju jest tzw. bunt. Słysząc „nie” dziecko reaguje płaczem, krzykiem, jasno wyrażając swoje niezadowolenie. Kiedy jednak buntownicze zachowania mogą być przejawem autyzmu? W tym wypadku należy zwrócić uwagę zarówno na długość, jak i częstotliwość podobnych zachowań.
Autyzm u nastolatka – okres dojrzewania
Okres nastoletni to wyjątkowo burzliwy czas w życiu każdego, młodego człowieka. Zmienia się nie tylko jego ciało, ale i sposób patrzenia na świat. Spektrum autyzmu zdecydowanie pogłębia wątpliwości charakterystyczne dla okresu dojrzewania. Młodzi ludzie z autyzmem także pragną miłości, akceptacji i dojścia do samodzielności. Potrzebują jednak oni dodatkowego wsparcia z zewnątrz. W przypadku nastolatków objawy autyzmu ujawniają się w momencie jego kontaktu z rówieśnikami. Nastolatek z autyzmem bardzo często nie może przystosować się do reszty grupy. Jego zachowania bywają obiektem kpin i docinków ze strony koleżeństwa, co oczywiście pogłębia u niego poczucie izolacji. W efekcie jeszcze bardziej zamyka się w sobie. Jednym z charakterystycznych objawów autyzmu u nastolatków, podobnie jak w przypadku dzieci, jest niechęć do zmian. Osoby z autyzmem są bowiem bardzo przywiązani do codziennej rutyny. Obok wahań nastroju nastolatek miewa też problemy z podejmowaniem różnych decyzji. Autystyczni nastolatkowie zwykle wykazują również wąskie pola swoich zainteresowań.
Autystyczne zdolności
W przypadku nastolatków wycofanie społeczne często idzie jednak w parze z wieloma zdolnościami. Wielu autystyków wykazuje wyjątkowe zdolności m.in. muzyczne, artystyczne, czy matematyczne. Nastolatkowie ze spektrum autyzmu cechuje doskonała pamięć i szybkie przyswajanie niektórych umiejętności. Ich pasje, a co za tym idzie – zdolności pomagają im zamknąć się w ich osobnym, indywidualnym świecie. Z drugiej strony wykazując się swoim talentem mają szansę lepiej zaistnieć w społeczeństwie, co oczywiście podnosi ich poczucie własnej wartości. Kolejna kwestia to ochrona nastolatka ze spektrum autyzmu przed sięgnięciem po substancje psychoaktywne. Według szwedzkich badań są oni na to zjawisko na nawet dwa razy bardziej narażeni niż ich nieautystyczni rówieśnicy. W przypadku autystycznej młodzieży zauważalne są również zachowania agresywne oraz zaburzenia odżywiania. W związku z tym konieczne może być wdrożenie psychoterapii. Bardzo często autyzm diagnozowany jest u najmłodszych dzieci. Na każdym etapie życia można zaobserwować charakterystyczne cechy dla autysty.
Autyzm u dorosłych – jak wygląda przyszłość?
Jeżeli mówimy o diagnozowaniu dorosłych, to tu najczęściej mówi się o zespole Aspergera, które jest łagodniejszą odmianą autyzmu. W przypadku objawów wiele pokrywa się z tymi, które możemy zaobserwować u nastoletniej młodzieży. Przykładowo jest więc to izolowanie się od reszty społeczeństwa, czy wybiórcze zainteresowania nad którymi koncentrowana jest cała uwaga. Dorosła osoba z autyzmem także może przejawiać wrażliwość na hałas oraz wykazywać różnego typu zdolności. Bliscy osób z autyzmem podkreślają, że mimo świadomości problemu, życie z taką osobą nie należy do najłatwiejszych. Przede wszystkim trudno im wyrazić emocje, przez co często ciężko rodzinie wyczuć co daną osobę trapi. Niemniej jednak rola najbliższych jest u osób z autyzmem bardzo istotna. Nierzadko są oni pewnego rodzaju łącznikiem między osobą z autyzmem a resztą społeczeństwa.
Niestety autyzm jest chorobą nieuleczalną. Wcześnie wdrożona terapia może jednak znacząco ułatwić osobie z autyzmem życie. Wśród osób z cięższymi odmianami autyzmu zaleca się farmakoterapię.
Autyzm – rozmowa ze specjalistką
W zależności od potrzeby stosowane mogą być leki stymulujące koncentracje, czy łagodzące objawy depresyjne. Inne leki mogą z kolei wspierać prawidłowy rozwój dziecka. Niekiedy stosowanie leków konieczne jest tylko przez określony czas. Najlepsze efekty daje jednak terapia zajęciowa, która wspiera w prawidłowej aktywizacji społecznej. Nastolatkom i dorosłym zaleca się także wdrożenie psychoterapii. Autyzm to problem, w którym liczy się przede wszystkim szybka diagnoza. Niestety wiele początkowych objawów jest bagatelizowanych i interpretowanych jako typowe cechy rozwoju. Tym bardziej warto rozmawiać o tym, jak wygląda życie z autyzmem. Także w Polsce organizowanych jest coraz więcej wydarzeń mających na celu szerzenie świadomości społecznej na temat autyzmu. Współczesna młodzież powinna być świadoma, że z tą chorobą można normalnie funkcjonować. Zapraszamy na rozmowę z dr Magdaleną Cubałą-Kucharską – specjalistką medycyny rodzinnej. Wywiad miał miejsce w ramach kolejnej audycji „Z dobrej strony”, której możecie posłuchać u nas w każdy poniedziałek po g. 16:00.
Może Cię także zainteresować: O zespole Aspergera i nie tylko – wywiad z Sylwią Nalej
